آشنایی زدایی و برجسته سازی زبانی در غزلیات مولانا شمس الدین محمد وحشی بافقی

Abstract

مولانا شمس‌الدین / کمال‌الدین محمد وحشی‌بافقی یکی از شاعران نامی ایران در قرن دهم است که در سال ۹۳۹ هجری قمری در شهر بافق چشم به جهان گشود. ارزش شعر او بیشتر در تأثیری است که در تغییرات سبکی شعر فارسی در سدۀ دهم بر جای گذاشته است و منجر به پیدایش و رشد سبک جدیدی شده است که به سبک بازگشت یا «مکتب وقوع» موسوم می‌باشد. برجسته‌سازی از مسایل مطرح در نقد فرمالیستی است که در بررسی‌ها و نقدهای مرتبط به ادبیّت متن مورد توجه قرار می-گیرد. منظور از آشنایی‌زدایی درشعر، مجموعه راه‌کارهایی است که شاعر به واسطه‌ی آن‌ها سعی می‌کند متن را در برابر دیدگان مخاطب، غریبه جلوه دهد، در اثر این امر دریافت معنای متن توسط مخاطب به تاخیرافتاده و متن ادبی آشنازدا می‌گردد. از تجزیه و تحلیل ترکیبات آشنازدای شعر وحشی می‌توان به نتایج زیررسید: شاعربیشتر با به کارگیری گروه‌های اسمی و گاه با ترکیبات اسمی‌ای که درجملات پیرو قابل تاویل به صفت هستند و نقش وصفی می‌پذیرند، سعی درآشنایی‌زدایی داشته است. ازطرفی گره خوردگی این ترکیبات با ایماژهای شعری ازدیگرعوامل برجسته ساز غزلیات وحشی بافقی می‌باشد. ازدیگرراه-کارهای زبانی وحشی، جهت برجسته کردن کلامش ، مختصرسازی و فشرده سازی هنرمندانه‌ی مفاهیم، کاربرد شاعرانه‌ی کلمات گویشی و مثل‌ها در شعر در سطح واژگان و نحو ، جابجایی‌ها و تکرارهای برجسته و سایر ویژگی‌هایی که به غزل وحشی هویت خاص بخشیده است.