بررسی عناصر انسجام متن در داستان حضرت موسی با رویکرد زبان شناسی نقش گرا

Abstract

انسجام و هماهنگی میان اجزای متن از برترین ویژگی‌های یک اثر ادبی و هنری است. پیرو بررسی‌های زبان‌شناسان نقش‌گرا، این موضوع رونق شتابانی به خود گرفت و در مباحث نقدی مورد کنکاش قرار گرفت و از پرکاربردترین واژه‌های حوزه نقد دوران معاصر گردید. قلمرو این‌گونه پژوهش‌ها، آثار قرآنی و دینی را نیز در بر گرفت و به بررسی و تحلیل آن پرداخت. داستان موسی(ع) از زیباترین داستان‌های قرانی است که از مختصّات فنی و ویژگی‌های هنری و سبکی ممتازی برخوردار است و از حیث سازوکارهای صناعتمند و هنری، در کلام بشر همانندی برای آن نمی‌توان یافت. پژوهش پیش‌رو در صدد نشان دادن انسجام هنری در آیات 3 تا 43 سوره قصص مربوط به داستان حضرت موسی بر پایه‌ نظریه‌ انسجام مایکل هلیدی و نظریه‌ مکمّل رقیه حسن به عنوان هماهنگی انسجامی است. برآیند پژوهش، نشان می‌دهد که مجموعه عوامل انسجام از قبیل دستوری، واژگانی و پیوندی به همراه سایر ویژگی‌های هماهنگی انسجامی مانند زنجیره‌ها و تعامل بین زنجیره‌ها باعث انسجام اجزای این داستان در سوره قصص شده‌اند و از رهگذر این پژوهش می‌توان به پیوند ارگانیک و اندام‌وار میان اجزای یک داستان صناعتمند که راهی برای شناخت اعجاز قرآن است، پی برد. <br /><strong> </strong>