ارزیابی کارائی مدل CROPWAT 8.0 در پیش‌بینی و برآورد مصرف آب و میزان عمل‌کرد محصول سویا با استفاده از داده‌های مزرعه‌ای در منطقه کرج

Abstract

محدودیت‌های فعلی در منابع آبی قابل دسترس به‌ویژه برای استفاده در بخش کشاورزی نشان می‌دهد که توجه بیش‌تر به مدیریت آب آبیاری غیر‌قابل اجتناب است. کم‌آبیاری به عملیاتی گفته می‌شود که برای بهبود استفاده از واحد حجم آب انجام می‌گیرد. در این تحقیق کارایی مدل CROPWAT 8.0 در مقابل داده‌های مزرعه‌ سویا (که تحت مدیریت‌ کم‌آبیاری قرار گرفته بود) ارزیابی شد. این آزمایش در سال­های زراعی 88-1387 و 89-1388 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار و چهار تیمار آبیاری سطحی جویچه‌ای ]تیمار کم‌آبیاری سنتی درحد 50 و 75 درصد جبران نقصان رطوبتی خاک، تیمار آبیاری بخشی منطقه ریشه (Partial Root Drying) درحد 50 درصد جبران نقصان رطوبتی خاک و تیمار آبیاری کامل (شاهد) [ روی سویا رقم ویلیامز در کرج انجام شد. مقادیر واقعی ضرایب گیاهی در مدل جایگزین شدند. مقدار کارایی مصرف آب و عمل‌کرد محصول در تیمار شبیه‌سازی‌شده آبیاری کامل (شاهد) تقریباً مشابه با داده‌های واقعی بود. شاخص‌های ارزیابی مدل (RMSE، CRM و SD) در سال زراعی 87 به‌ترتیب برابر 47/3، 14/0- و 2/15 و در سال زراعی 88 نیز به‌ترتیب معادل 22/4، 11/0- و 59/12 بود. هم‌چنین نشان داده شد که مدل قادر است میزان کاهش عمل‌کرد محصول را نزدیک به مقادیر واقعی تخمین بزند. مقادیر مثبت به‌­دست­آمده برای شاخص EF (87/0 و 91/0) نشان­دهندة کارایی بالای مدل در پیش‌بینی عمل‌کرد محصول بود. این تحقیق نشان داد که کاربرد مدل CROPWAT 8.0 با اصلاح ضرایب گیاهی در مراحل مختلف رشد گیاه، و با استفاده از خصوصیات خاک و گیاه ‌توانست در پیش‌بینی، تخمین و تعیین میزان مصرف آب و مقدار عمل‌کرد محصول به­طور معنی‌داری مؤثر واقع شود.