وحی‌ و الهام‌ و انواع‌ و مراتب‌ آن‌ در مثنوی‌ مولوی‌

Abstract

وحی‌ در قرآن‌ مفهوم‌ گسترش‌ یافته‌ای‌ دارد که‌ شامل‌ انواع‌ هدایت‌های‌ ناشناخته‌ از هدایت‌ جماد و نبات‌ و حیوان‌ گرفته‌ تا هدایت‌ انسان‌ را شامل‌ می‌شود. مولوی‌ با نگاهی‌ نو و بدیع‌ به‌ آیات‌ قرآنی‌، انواع‌ و مراتب‌ وحی‌ را بیان‌ داشته‌ و همچنانکه‌ شیوة‌ خاص ‌اوست‌ تفسیر عرفانی‌ لطیف‌ و بی‌سابقه‌ای‌ ارائه‌ می‌دهد. او هر چند عالی‌ترین‌ مرتبة‌ وحی‌ را مخصوص‌ پیامبران‌ عظام‌ می‌داند که‌ کسی‌ را یارای‌ دستیابی‌ بدان‌ نیست‌ ولی‌ بابهای‌ آسمان‌ را پس‌ از ختم‌ نبوت‌ به ‌روی‌ زمینیان‌ بسته‌ نمی‌داند و می‌گوید هر انسانی‌ با تحمـّل‌ ریاضت‌ و مجاهدت‌ می‌تواند محل‌ّ وحی‌ الهی‌ و در معرض‌ وزش‌ نسیم‌های‌ رحمت‌ و الهامات‌ پروردگار قرار گیرد. نوشتار حاضر، سعی‌ دارد آراء مولوی ‌را در خصوص‌ معانی‌ و مراتب‌ مختلف‌ وحی‌ در مثنوی‌ باز نماید و در پایان‌ رابطة‌ انسان‌ کامل‌ با وحی‌ و الهام‌ و عدم‌ تفاوت‌ و تمایز اساسی‌ میان‌ این‌ دو اصطلاح‌ را در نزد مولانا، مورد بحث‌ و بررسی‌ قرار دهد.