جایگاه «انسان‌شناسی» در نظام اخلاقی کانت

Abstract

<span lang="FA"><span style="font-size: medium;">تأسیس یک نظام اخلاقی کارآمد، منوط به شناخت دقیق و همه جانبه­ی سرشت انسان، به عنوان موضوع اخلاق، است؛ اینکه ما چه تلقی از انسان و طبیعتش داریم، او را موجودی ذاتاً اخلاقی یا ذاتاً بد و شرور می­دانیم، یا تلقی­مان از انسان، موجودی متعلق به دو جهان محسوس و معقول است که در هر ساحتی جنبه­ای از سرشتش ظهور پیدا می­کند، پیش شرط لازم برای پی­ریزی یک نظام اخلاقی است.</span></span> <br /><span lang="FA"><span style="font-size: medium;">در تلقی کانت، انسان یک موجود تک ساحتی نیست؛ بلکه شهروند دو جهان است: جهان محسوس و جهان معقول. انسان بر اساس طبیعت معقولش، خوب و بر اساس طبیعت محسوسش بد است. بر همین اساس، در </span><em><span style="font-size: medium;">بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق</span></em><span style="font-size: medium;"> بر این نکته تأکید می­کند که: «...از آنجایی که جهان فهم واجد مبنای جهان حس و در نتیجه واجد مبنای قوانین آن است؛ من باید قوانین جهان عقل را به عنوان امر مطلق و افعالی را که مطابق با آن قوانین است به عنوان وظیفه تلقی کنم.» </span></span> <br /><span lang="FA"><span style="font-size: medium;">لزوم توقف اخلاق بر انسان­شناسی، که از نظر کانت از حیث روش یک علم تجربی به حساب می­آید، از یک سو و امکان تأسیس فلسفه­ی اخلاق نابی که به کلی فارغ از هر چیز تجربی باشد از سوی دیگر، سبب شده که برخی از مفسرین در امکان اینکه کانت واقعاً توانسته باشد یک چنین</span></span><span lang="FA"><span style="font-size: medium;">فلسفه­ی اخلاقی تأسیس کند، تردید کنند. لذا در این مقاله قصد داریم به بررسی نسبت</span></span><span lang="FA"><span style="font-size: medium;">انسان­شناسی با اخلاق در نظام فلسفی کانت بپردازیم تا هم ماهیت ناب بودن فلسفه­ی اخلاقش و هم نحوه­ی توقف آن بر انسان­شناسی را آشکار کنیم.</span></span>