تحلیل بنیادین هگل از کار در بخش خدایگانی و بندگی پدیدارشناسی و نقد مارکس از آن و برنهادن پراکسیس به مثابه بنیانی جدید در افق فکر هگل

Abstract

مارکس در <em>دست­نوشته­های اقتصادی-فلسفی 1844</em> صراحتاً دستاورد بزرگ هگل در <em>پدیدارشناسی روح</em> را کشف ذات کار اعلام می­کند. اما در همان جا بیان می­کند که فهم هگل از کار یک­سویه و انتزاعی است و وی فقط جنبۀ مثبت کار را دریافته است. مدعای ما در این مقاله آن است که مارکس در آثار اولیۀ خود بنیانی فلسفی مبتنی بر مفهوم کار (پراکسیس) در افق فکر هگل برمی­نهد و به میانجیِ آن حلّ و رفعِ دیالکتیکیِ (<em>Aufhebung</em>) فلسفۀ نظرورزانۀ هگل را رقم می­زند. در این راستا، ابتدا فهمِ بنیادین و متافیزیکیِ هگل از مفهوم کار را با عطفِ نظر به بخش «خدایگانی وبندگی» <em>پدیدارشناسی</em> صورت­بندی می­کنیم. یعنی نشان خواهیم داد که چگونه کار در هگل مبنایی برای پیوند سوژه و ابژه است. سپس درصدد خواهیم بود تا نشان دهیم مارکس چگونه با اقتضائات منطقِ دیالکتیکیِ هگل، یک­سویه­گی اندیشۀ هگل را نقد کرده و پراکسیس را به­مثابۀ تنیدگیِ سوژه و ابژه تألیف می­کند.