نگاهی تحلیلی- انتقادی به آرای جی.ئی.مور دربارۀ نسبت «شهود» با توجیه احکام اخلاقی

Abstract

در این مقاله، کوشیده‌ام تا با روشی تحلیلی- انتقادی به این پرسش پاسخ دهم که از نظر مور، شهود اخلاقی چه نسبتی با توجیه احکام اخلاقی دارد؟ برای پاسخ‌گویی به این پرسش، با تفکیک دو معنای «شهود» در آرای مور، یعنی «ادراک بی‌واسطه و مستقیم خاصۀ "خوبی"» و «ادراک بی‌واسطه و مستقیم قضایای اخلاقی حاوی محمول "خوب"»، که آنها را شهود ش.(1) و شهود ش.(2) نامیده‌ام، بر اساس تعریف سنّتی «معرفت»- که خود مور هم بدان قائل بود- نشان داده‌ام که از نظر مور، شهود می‌تواند احکام اخلاقی را توجیه کند. در پایان بحثم از نسبت هر یک از دو معنای شهود با توجیه احکام اخلاقی، به ارزیابی آرای مور پرداخته‌ام. نتایج این مقاله عبارتند از: الف) شهود ش.(1) متضمّن و مستلزم «ارزش‌گذاری عاطفی» است؛ ب) شهود مذکور، معیاری برای فیصله بخشیدن به اختلاف نظرهای <em>بنیادین</em> اخلاقی فراهم نمی‌آورد؛ ج) شهود مذکور نمی‌تواند <em>معرفت </em>به بار آورد؛ د) شهود ش.(2)، به سبب بی‌دلیل بودن مدّعای مور دربارۀ «مطابق با واقع بودن» یا «ناظر به واقع بودن» قضایای اخلاقی حاوی محمول «خوب»، نمی‌تواند احکام اخلاقی را توجیه کند؛ ه) شهود مذکور چون <em>دلیل مناسبی</em> برای اعتقاد به <em>بداهت ذاتی</em> و <em>صدق</em> <em>ضروری</em> قضایای حاوی محمول «خوب» فراهم نمی‌سازد، نمی‌تواند احکام اخلاقی را توجیه کند.