دیپلماسی عمومی‌ و سیاست همسایگی جمهوری اسلامی ایران در روابط باجمهوری آذربایجان؛ ظرفیت‌ها، موانع و راهکارها

Abstract

دیپلماسی عمومی در دنیای کنونی ابزار کارآمد سیاست خارجی است این وجه از دیپلماسی با برخورداری از گسترده‌ترین مخاطبان، از نخبگان حکومتی تا عموم مردم، از اهمیت فزاینده‌ای برخوردار شده است. جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر ابتکاری را تحت عنوان سیاست همسایگی در پیش گرفته است که ارتقای وجهه ایران و همراه ساختن افکار عمومی کشورهای پیرامون یکی از پیش‌شرط‌های موفقیت سیاست همسایگی است و در مقابل، این سیاست نیز زمینه‌ساز ارتقای اعتبار و وجهه ایران در نگاه مردم کشورهای همسایه است. با توجه به پیچیدگی‌ و اهمیت مناسبات قفقازی برای جمهوری اسلامی ایران، قفقاز جنوبی و به‌ویژه جمهوری آذربایجان از اولویت‌های کاربست دیپلماسی عمومی ایران و پیشبرد سیاست همسایگی است. سئوال اصلی این پژوهش بدین‌صورت مطرح می‌شود که ظرفیت‌ها و راهکارهای ایران در استفاده از ابزار دیپلماسی عمومی و ارتقای نقش‌آفرینی آن در روابطش با جمهوری آذربایجان چیست و موانع اصلی به‌کارگیری موفق این ابزار در سیاست خارجی ایران در قبال این کشور تاکنون چه مواردی بوده است؟ فرضیه مقاله این است که با وجود برخورداری ایران از ظرفیت‌های چشمگیر، موانعی از موفقیت دیپلماسی عمومی تهران در قبال باکو جلوگیری کرده‌اند. در این پژوهش ضمن معرفی ظرفیت‌ها، موانع کاربست موفق دیپلماسی عمومی ایران در جمهوری آذربایجان ذیل سه عنوان مورد مطالعه قرار گرفته و راهکارهای پیشنهادی برای کاهش نقش منفی این موانع ذیل پنج محور ارائه شده است.