سازه‌انگاری کلی‌گرا: رهیافتی جامع برای توضیح رفتارهای سیاست خارجی ایران

Abstract

یکی از چهارچوب‌های تحلیلی مناسب برای توضیح سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، بعد از انقلاب اسلامی، چهارچوب تحلیلی «سازه‌انگاری کلی‌گرا» است. بر خلاف سازه‌انگاری سیستمی و داخلی، سازه‌انگاری کلی‌گرا به بررسی تأثیرات هر دو محیط هنجاری «داخلی» و «بین‌المللی» بر شکل‌گیری سیاست خارجی دولت‌ها می‌پردازد. ‌این مقاله بر آن است که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، از یک سو، در سطح داخلی تحت‌تأثیر گفتمان‌های انقلاب و، از سوی دیگر، در سطح بین‌المللی تحت‌تأثیر فضای هنجاری صلح‌آمیز یا تهاجمی حاکم‌بر نظام بین‌الملل بوده است. از این‌رو، فهم ساختارهای گفتمانی و هنجاری جمهوری اسلامی ایران، از یک طرف، و فهم ماهیت محیط هنجاری نظام بین‌الملل، از طرف دیگر، لازمۀ تحلیلی مناسب از رفتار‌های سیاست خارجی ایرانِ بعد از انقلاب اسلامی است. به عبارتی، رفتارهای سیاست خارجی ایران برایندی از تعامل دو محیط هنجاری داخلی و بین‌المللی است. بر اساس سازه‌انگاری کلی‌گرا، این مقاله تلاش می‌کند تا چرایی تغییرات تاکتیکی در سیاست خارجی ایران در دوره‌های مختلف را توضیح دهد و فهم مناسبی از روابط تعارض‌آمیز و غیرتعارض‌آمیز ایران و غرب را به‌دست آورد.