ارزیابی برهم‌کنش تاریخ کاشت و رقم بر صفات مختلف نخود (.Cicer arietinum L) در شرایط آب و هوایی کرمانشاه

Abstract

نخود یک جایگزین مهم برای آیش سیاه بوده و نقش مهمی در تأمین نیاز غـذایی انسان، به‌ویژه برای افراد کم‌درآمد دارد. این تحقیق باهدف بررسی تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه ارقام زراعی نخود دیم در سال زراعی 94-1393 اجرا شد. آزمایش به‌صورت طرح کرت‌های خردشده معمولی در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تاریخ‌های کاشت 20 اسفند، 5 فروردین و 20 فروردین به‌عنوان عامل اصلی و ارقام زراعی عادل، آرمان، آزاد و بیونیج به‌عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد با تأخیر در تاریخ کاشت از 20 اسفند به 20 فروردین تمام ویژگی‌های ارزیابی شده به شکل معنی‌داری کاهش یافتند. ارقام نخود نیز ازنظر ویژگی‌های بررسی شده با یکدیگر تفاوت معنی‌دار داشتند. نتایج برش‌دهی اثرات متقابل نشان داد که ارقام نخود در تاریخ‌های کاشت مختلف ازنظر ویژگی‌های مرفوفیزیولوژیکی با یکدیگر تفاوت داشتند، به‌طوری‌که رقم جدید عادل از کارآمدی بالاتری نسبت به سایر ارقام برخوردار بود. بیش‌ترین ماده خشک کل (3/5917 کیلوگرم در هکتار) و بیش‌ترین عملکرد دانه (3/2493 کیلوگرم در هکتار) به تاریخ کاشت 20 اسفند و رقم عادل و کم‌ترین ماده خشک کل (0/1200 کیلوگرم در هکتار) و کم‌ترین عملکرد دانه (3/337 کیلوگرم در هکتار) به تاریخ کاشت 20 فروردین و رقم بیونیج متعلق بود. به‌نظر می‌رسد رقم عادل به‌علت برخورداری از ویژگی­های برتر مرفولوژیکی نسبت به سایر ارقام به‌ویژه در کشت زودهنگام به‌دلیل بهره‌وری بهتر از شرایط محیطی می‌تواند به‌عنوان رقم زراعی مطلوب در نظر گرفته شود.