اثر شوری آب آبیاری بر جوانه¬زنی، سبز شدن، عملکرد بیولوژیکی و کمیت و کیفیت اسانس بادرشبویه (Dracocephalum moldavica L.)

Abstract

به منظور بررسی تاثیر شوری آب آبیاری بر مراحل مختلف رشد گیاه بادرشبویه سه گروه آزمایش در ژرمیناتور، گلخانه و مزرعه در قالب طرح­های کاملا تصادفی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان انجام شد. در مرحله جوانه­زنی، تاثیر شوری آب آبیاری بر جوانه­زنی بذر با اعمال تیمارهای شوری شاهد (3/0) تا 39 دسی­زیمنس بر متر (در مجموع 14 تیمار) با 4 تکرار بررسی شد. بالاترین درصد و سرعت جوانه­زنی در تیمار شاهد به ترتیب 96 درصد و 7/14 جوانه در روز و کم­ترین میزان در تیمار شوری 39 دسی­زیمنس بر متر به میزان صفر برای هر دو صفت به­دست آمد. تاثیر شوری بر صفت سرعت جوانه­زنی شدیدتر از تاثیر بر درصد جوانه­زنی بود. در مرحله سبزشدن در گلخانه بالاترین درصد و سرعت سبز شدن در تیمار شاهد به میزان 59 درصد و 8/24 جوانه در روز در شوری شاهد و کم­ترین میزان صفر در هر دو صفت در شوری 12 دسی­زیمنس بر متر به­دست آمد. در مزرعه، تیمارهای شوری 3/0، 3، 6، 12، 15، 18، 21 دسی­زیمنس بر متر پس از مرحله 10-8 برگی گیاه در 3 تکرار بر گیاه اعمال شد. این تیمارها بر صفت عملکرد بیولوژی در سطح یک درصد اثر معنی­دار داشت. بالاترین میزان عملکرد بیولوژی در تیمار شاهد به میزان 1041 و کم­ترین میزان در تیمار 21 دسی­زیمنس برمتر به میزان 256 گرم ماده خشک در متر­مربع به­دست آمد. با افزایش شوری ارتفاع گیاه از 7/75 سانتی­متر در شاهد به 9/41 سانتی­متر در تیمار آخر کاهش یافت. تاثیر شوری بر درصد اسانس از نظر آماری معنی­دار نبود. بازده اسانس در واحد سطح از 3/3 در تیمار شاهد تا 9/0 میلی­لیتر در متر­مربع در تیمار 21 دسی­زیمنس تغییر نمود. تجزیه کیفی اسانس نشان­داد که در تیمارهای مختلف مجموع 5 جز مهم اسانس یعنی نرال، ژرانیول، ژرانیال، نریل استات و ژرانیل استات از 4/64 تا 3/81 درصد تغییر داشت، اما این تغییرات از روند خاصی پیروی نکرد. به­طور خلاصه از نتایج این پژوهش مشخص می­شود، در گیاه بادرشبویه حساس­ترین مرحله به شوری مرحله سبز شدن است و شوری بر عملکرد بیولوژی و عملکرد اسانس در واحد سطح تاثیر معنی­دار دارد.