شناسایی مهارت‌های اجتماعی مورد نیاز دانش‌آموزان عقب مانده ذهنی برای برنامه‌ریزی درسی مهارت‌های اجتماعی

Abstract

هدف از پژوهش، شناسایی مهارت‌های اجتماعی مورد نیاز دانش‎آموزان عقب مانده ذهنی در دوره‌های ابتدایی و راهنمایی تحصیلی بود. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی- پیمایشی بود و برای جمع‌آوری داده‌های مورد نظر از پرسشنامه شناسایی مهارت‌های اجتماعی استفاده شد. به‌منظور تهیه و تدوین پرسشنامه مورد نظر، ابتدا با بررسی پیشینه موجود، مصادیق مهارت‌های اجتماعی مربوط به دانش‎آموزان عقب مانده ذهنی شناسایی شد. در مرحله بعد پرسشنامه اولیه تهیه شد و پس از مطالعه مقدماتی و محاسبه ویژگی‌های روان‌سنجی، پرسشنامه نهایی در اختیار سه گروه از والدین، معلمان و متخصصان قرار گرفت. بدین منظور 151 نفر از والدین و 144 نفر از معلمان با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‎ای و 42 نفر از متخصصان با استفاده از روش نمونه‎گیری هدفمند انتخاب شدند. پس از تحلیل داده‎ها، مهارت‌های اجتماعی مورد نیاز دانش‎آموزان عقب مانده ذهنی در نه مؤلّفه به شرح زیر شناسایی شد: 1) مهارت‌های اجتماعی مربوط به محیط مدرسه، 2) مهارت‌های اجتماعی مربوط به کلاس درس، 3) مهارت‌های بین‏فردی، 4) مهارت‌های خودمدیریتی، 5) مهارت‌های تصمیم‏گیری و حل مسأله، 6) همکاری، 7) مهارت‌های مربوط به جرئت ورزی، 8) مهارت‌های اجتماعی مربوط به عواطف و احساسات، 9) مهارت‌های اجتماعی مربوط به جامعه. همچنین نتایج نشان داد که همه مهارت‌های اجتماعی فهرست شده در پرسشنامه از نظر هر سه گروه مورد مطالعه اهمیت بالایی دارد. بنابراین، توصیه می‌شود در برنامه‌ریزی درسی، اجرای طرح‌های پژوهشی و اجرای برنامه‌های مداخله‌ای برای دانش‌آموزان عقب مانده ذهنی، به نظرات هر سه گروه توجه شود.