دگردیسی رابطه انسان و طبیعت نگاهی به فیلم تالان

Abstract

مدرنیته با تغییرات متعددی در زیست‌جهان انسان همراه بود، که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، تغییر رابطه‌ی انسان و طبیعت بود که پیامدهای آن را می‌توان در عرصه‌های گوناگون ردیابی کرد. با آشکار شدن صدمات و نتایج منفی تسلط انسان بر طبیعت، مقاومت‌هایی نیز در برابر این دخالت‌های بشری شکل گرفت. واکنش‌ها و اعتراضات نویسندگان، شاعران، روشنفکران، فیلم‌سازان و عالمان علوم‌انسانی و اجتماعی در برابر این تغییرات و دست‌اندازی‌ها در ایران، از نیم قرن پیش آغاز شده است. در این مقاله کوشش کردیم تا، انتشار فیلم تالان را بهانه‌ای برای مطرح کردن دوباره‌ی این پرسش‌های اساسی قرار دهیم. پرسش‌های بنیادینی که تالان نیز کم و بیش با آن‌ها دست به گریبان است. پرسش دیگر اینجاست که آیا پیش از این در فیلم‌های دیگر، شاهد مطرح شدن چنین پرسش‌هایی نبوده‌ایم؟ آیا پیش از این، نویسندگان، شاعران و عالمان علوم‌اجتماعی، مبانی پیشرفت و مکتب نوسازی را به چالش نکشیده و مورد نقد قرار نداده بودند؟ این مقاله کوشش دارد تا با فیلم همراه شود و برخی مسائل مطرح شده در آن را به گونه‌ای دیگر مطرح سازد. تالان با به تصویر کشیدن کمی‌ها و کاستی‌ها، با تصویر شاعرانه‌ای از امید به اتمام می‌رسد، این مقاله نیز در پی آن است تا به پشتوانه‌های فرهنگی امید در پهنه‌ی جغرافیای کویری ایران نگاهی دوباره بیفکند.