نشانه‌شناسی عکس خبری

Abstract

نشانه‌شناسی دانشی است که به مطالعة نظام‌های نشانه‌ای و کشف رمزگان اثر می‌پردازد. اگرچه بنا به تعاریف ارائه‌شده، هر عکس، خود صحنه، یا همان واقعیت برابر با اصل را انتقال می‌دهد؛ اما بی‌شک در گذر از شیء به تصویر آن، تقلیلی صورت می‌گیرد؛ تقلیلی در ابعاد، اندازه‌ها و زاویه دید. پس تصویر، به یقین خود واقعیت نیست و عکاس یا گزینشگر عکس (در رسانه)، در مراحل مختلف انتشار عکس، با گزینشی که خودآگاه یا ناخودآگاه اتفاق می‌افتد، در چگونگی ارائة معنا تاثیر خواهد داشت. زمانی که صحبت از رمزگشایی و ساز و کار تولید معنا در عکس به میان می‌آید، موضوع ابعاد پیچیده‌تری به خود می‌گیرد؛ چراکه «عکاسی، رسانه‌ای رمزگذاری شده است و به شکل همان‌گویانه واقعیتی را که به آن ارجاع می‌یابد، بازتولید نمی‌کند» (سونسون، 1391: 50). در همین نقطه است که اهمیت نشانه‌شناسی عکس نمایان می‌شود. عکس علاوه بر خصلت ارجاع‌دهنده و بازنمایی، از قابلیت بیان‌گرایانه نیز برخوردار است. از آنجا که هرچیزی، غیر از آنچه هست عمل کند، می‌تواند نشانه باشد، پس می‌توان عکس را هم به مثابة متنی نشانه‌ای دانست که دلالت‌های متعددی را در معرض تفسیر و تأویل و فهم مخاطب قرار می‌دهد. از ‌این ‌رو، هدف این مقاله، ارائة روشی برای نشانه‌شناسی عکس‌های خبری است.