فرایند برساخت هویت زنان در جریان طلاق: بازاندیشی در تقدس خانواده و قبح طلاق (مطالعه موردی: دانشجویان زن رشته‌های علوم اجتماعی دانشگاه های تهران)

Abstract

<strong><em>طلاق، به­خصوص در جوامعی چون ایران که همچنان قائل به تقدس نهاد خانواده است، نه صرفاً به‌عنوان قبحی اخلاقی بلکه عامل خسران برای زنان انگاشته می‌شود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که این تصور در برخی موارد تنها کلیشه‌ای بی­پایه؛ و لذا نیازمند بازنگری اساسی است. تحولات ساختاری جوامع در گذار از وضعیت سنتی به مدرن، به تغییراتی گسترده در سطح ارزش‌های حاکم بر جامعه می‌انجامد. از جمله مهم­ترین این تغییرات ارزشی می‌توان به برآمدن اصولی اخلاقی چون «خودمختاری» و «فردیت» تأکید کرد که به حیث فلسفی در نظام فلسفی امانوئل کانت تبیین شده‌اند. این اصول بنیادی مبنای تعریف مقوله‌ای هستند که آنتونی گیدنز بدان «هویت شخصی» در جامعه‏ی مدرن می‌گوید. پژوهش حاضر نشان می‌دهد که چگونه طلاق می­تواند به تحقق اصول اخلاقی فوق‌الذکر و هویت شخصی مبتنی بر آن منجر شود. در تحلیل این فرایند، با استفاده از روش نامور به «نظریه‏ی زمینه‌ای»، به سراغ 21 نفر از زنان دانش‌آموخته در رشته‌های علوم اجتماعی دانشگاه‌های تهران رفته‌ایم که به لحاظ طبقاتی عمدتاً به طبقه‏ی متوسط تعلق دارند. در روند پژوهش پی بردیم که الزامات روشی و پیش‌فرض‌های نظری این نظریه خود مانعی بر سر راه تفسیر و تحلیل رئالیستی داده‌ها است. منظور این است که نظریه‏ی زمینه‌ای در عمل باعث تحریف و تقلیل مشاهدات می‌گردد که با رسالت جامعه‌شناسی برای شناخت واقعیت جامعه ناسازگار است.</em></strong> <strong><em> </em></strong>