گزارش فنی: تأثیرپذیری پاشمان از دست‌خوردگی خاک در مطالعات آزمایشگاهی فرسایش

Abstract

یکی از روش‌­های بررسی فرسایش، انجام مطالعات در کرت­‌های آزمایشگاهی است، اما انتقال و آماده­‌سازی خاک که منجر به تخریب ساختمان خاک می‌شود، هنوز از جمله معایب انجام مطالعات آزمایشگاهی فرسایش است. دست‌خوردگی خاک در اثر انتقال و آماده­‌سازی در آزمایشگاه از جمله مواردی است که می‌­تواند نتایج اندازه­‌گیری­‌های فرسایش را با آنچه که در طبیعت است، مغایر سازد. از سوی دیگر اندازه‌گیری پاشمان که به­‌عنوان اولین عامل مسبب جدایش و سپس حرکت ذرات خاک، از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین آگاهی از انحراف نتایج پاشمان در اثر اقدامات آماده‌­سازی خاک برای ارتقای دقت نتایج آزمایشگاهی ضرورتی انکارناپذیر است. در همین راستا پژوهش حاضر برای مقایسه تغییرات میزان پاشمان خاک در یک خاک شنی-رسی-لومی در هر دو حالت دست‌نخورده و دست‌خورده و در شدت­‌های بارندگی 40، 60 و 80 میلی­‌متر بر ساعت انجام شد. بر طبق نتایج پژوهش حاضر دست‌خوردگی خاک در مطالعات آزمایشگاهی فرسایش متغیرهای پاشمان در جهت بالادست و پایین­‌دست و پاشمان ناخالص را در سطح 99 درصد و پاشمان خالص را در سطح 95 درصد به­‌طور معنی­‌دار افزایش داد، در حالی که نسبت پاشمان بالادست به پایین‌­دست در اثر دست‌خوردگی خاک تغییر معنی­‌داری نداشت. با توجه به نتایج پژوهش حاضر، متغیرهای مختلف پاشمان شامل پاشمان در جهت­‌های بالادست و پایین­‌دست، پاشمان ناخالص و پاشمان خالص در خاک دست‌خورده برای پژوهش­‌های آزمایشگاهی فرسایش نسبت به خاک طبیعی به­‌ترتیب 216، 241، 234 و 257 درصد افزایش یافتند.