اهمیت تفکیک هگلی ، دولت و جامعه مدنی

Abstract

تمیز جامعه مدنی از دولت به صورت مکتوب نخستین بار در سال ۱۸۲۱ در فلسفه حقوق هگل به چاپ رسید. در تشریح فلسفی او در این اثر، جامعه مدنی GeSollschofii burgerliche نشانگر مرحله ای از تحول دیالکتیکی خانواده به دولت است، نافی آن زندگی اخلاقی است که در اجتماع کوچک انسانی ( خانواده) ایجاد می شود تا به نوبه خود به وسیله اجتماع بزرگ از نظر سیاسی مستقل، ملت حاکم، نفی و بر انداخته شود. هر چند زندگی اجتماعی مشخصه جامعه مدنی به طور بنیادی از جهان اخلاقی خانواده متفاوت است - و هگل بر آنست که تفاوت کاملی میان زندگی عمومی دولت و جامعه مدنی وجود دارد - جامعه مدنی تشکیل دهنده عنصری لازم در کلیت ساختار عقلایی اجتماعی سیاسی جدید است. تمایز ذهنی دولت و جامعه مدنی یکی از بنیادی ترین مشخصه های اصلی فلسفه سیاسی و اجتماعی هگل است که بسیار نیز مسأله برانگیز می باشد. این تمایز هم مورد ستایش و هم مورد نکوهش قرار گرفته و اهمیت آن بطور متضادی مورد ارزشیابی قرار گرفته است. اصطلاح burgerliche gesellschoft که در معنای «جامعه بورژوازی» هم بکار می رود، توسط مارکس از هگل گرفته شده و به مفهومی اساسی در تئوری اجتماعی او تبدیل شده است و یا حتی به تعبیری بنیاد تئوری اوست. البته پیش از این که مفهوم مناسب منظور مارکس گردد، او مجبور بود آنرا مورد انتقاد و تغییر قرار دهد.