مقایسه اولویت‌بندی سیل‌خیزی زیرحوضه‌ها با استفاده از مدل HEC-HMS و روش‌های تجربی درحوزه آبخیز اسکندری

Abstract

شناسایی مناطق دارای پتانسیل زیاد سیل­‌خیزی در حوزه آبخیز از جمله کارهای بسیار مهم در کنترل سیل و کاهش خسارات ناشی از آن می‌باشد. در تحقیق حاضر، به بررسی امکان اولویت‌بندی نه زیرحوضه از نظر سیل­خیزی در حوزه آبخیز اسکندری واقع در استان اصفهان با استفاده از نرم‌افزار HEC-HMSپرداخته شده است. همچنین، اولویت‌بندی زیرحوضه­ها با استفاده از روش­های تجربی ضریب سیل‌خیزی و دبی پیک در واحد سطح انجام شد. به‌منظور اجرای مدل HEC-HMS از بارش طرح با دوره بازگشت‌های دو ، پنج، 10، 50 و 100 ساله استفاده شد. با کاربرد روش حذف ترتیبی زیرحوضه‌ها و حذف CN هر یک از زیرحوضه­‌ها در هر مرتبه از اجرای مدل، هیدروگراف‌های سیل متناظر با بارش، برای هر یک از زیرحوضه‌ها محاسبه و میزان تأثیر هر یک از آن‌ها در تولید سیل خروجی به‌دست آمد و زیرحوضه‌ها به‌ترتیب نقش آن‌ها در سیل خروجی اولویت‌بندی شدند. نتایج نشان داد، زیرحوضه I با احتساب زیرحوضه‌های مستقل و غیر مستقل دارای اولویت نخست پتانسیل سیل­‌خیزی می‌باشد. اولویت‌بندی زیرحوضه­‌ها در دو روش تجربی به‌کار برده شده نتایج کاملا متفاوتی از یکدیگر داشته و عدم تبعیت این اولویت­بندی از یک روند خاص می‌باشد. به‌طوری که زیرحوضه E در روش ضریب سیل‌خیزی دارای اولویت ششم و در روش برآورد دبی پیک در واحد سطح دارای اولویت سوم می‌باشد. با مقایسه اولویت‌بندی زیرحوضه­‌ها در مدل HEC-HMS در دوره بازگشت­‌های مختلف، نتایج نشان می‌­دهد که اولویت­‌بندی زیرحوضه­‌ها در دوره بازگشت‌­های مختلف از روندی خاص تبعیت می‌­کند. بنابراین، مدل HEC-HMS کارایی بیشتری در اولویت‌بندی زیرحوضه‌ها از لحاظ سیل­‌خیزی نسبت به روش‌های تجربی دارد.