صورت بندی مفهومیِ «اخلاق مسالمت» براساس واژة قرآنی «ناس»

Abstract

در دین اسلام مسالمت مهم‌ترین اصل اخلاقی معرفی شده‌است ازآنجا که نام اسلام از سلم و مسالمت مشتق شده و برسر هر یک از سوره‌‌های قرآن آیة «بسم الله الرحمن الرحیم» - که رحمانیت عام پروردگار را نسبت به همگان تداعی می‌کند – تکرار می‌شود. نویسندة مقالة حاضر با استفاده از سه تفسیر شیعی( من وحی القرآن، الکاشف، و المیزان) و سه تفسیر سنی( التحریر و التنویر، فی ظلال القرآن، و جامع البیان فی تفسیر القرآن) براساس کلیدواژة قرآنی «ناس» کوشیده تا در روشی عقلی و مفهومی اصول «اخلاق مسالمت» را صورت‌بندی کند. این اصول اخلاقی اولاً) بر مبانی انسان‌شناسانه قرآنی مانند پاک‎نهادی، برادری، و برابری همه افراد بشر، پایه‌گذاری شده؛ ثانیاً) در زمینه‌های اخلاق همگرایانه‌ای مانند رحمت، وحدت، امنیت و صلح عمومی شکل گرفته‌؛ تا ثالثاً) اصول اخلاق مبتنی بر مشترکات فطری همه افراد نوع بشر به‌گونه‌ای صورت‌بندی شود که در هر یک از اصول، همه زمینه‌های مشترک زیست اخلاقی قرآن، و نیز همه مبانی انسان‌شناسانة قرآن حضور داشته باشند تا نظام اخلاقی منسجمی برای ارتباط مسالمت‌آمیز میان فرهنگ‌ها و ادیان مختلف جهان شکل گیرد؛ اخلاقی که مبتنی بر وجوه اشتراک «امت انسانی واحد» است.