راهکارهای وقف‌بنیان در اصلاح و توسعه نظام آموزشی ایران

Abstract

وقف با تاریخچه‌ای کهن، سنت حسنه اسلامی است که یکی از راهبردهای اساسی استفاده از آن، پیوند دادن آن با نظام علمی کشور است. در شرایط کنونی با توجه به سیاست‌گذاری تمرکزگرای حاکم، نظام آموزشی با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شده است. وقف به ‌عنوان نهادی مردمی می‌تواند یکی از ظرفیت‌های اساسی برای اصلاح آن باشد. هدف این پژوهش کشف راهکارهایی وقف‌بنیان برای توسعه نظام علمی کشور است. روش گردآوری داده‌ها، کتابخانه‌ای و تحلیل آنها بر اساس روش تحلیل مضمون صورت پذیرفته است. بر اساس نتایج این پژوهش پنج مضمون اصلی که از تحلیل مضمون منابع کتبی مربوط به «رابطه وقف و نهاد علم» به ‌دست ‌آمده عبارت‌اند از: «بعد اقتصادی»، «بعد بین‌الملل»، «بعد فناوری»، «بعد مردمی» و «بعد توزیع سرمایه». بر اساس نتایج، سرمایه‌گذاری موقوفات در استفاده از فناوری‌های روز مرتبط با آموزش و پژوهش، رفع مشکل معیشتی استادان و دانشجویان، مردمی‌کردن مدیریت مراکز علمی، دیپلماسی علمی وقف‌بنیان، صیانت از مراکز علمی تاریخی، تأسیس کتابخانه‌ها، پژوهشگاه‌ها و انتشارات بین‌المللی و پایگاه‌های اطلاعاتی علمی از راهکارهای وقف‌بنیان اصلاح نظام علمی کشور است.