جایگاه اخلاق در اندیشه‌ی سیاسی اسلام و غرب

Abstract

مدّعاى مقاله‌ی حاضر آن است که گرچه از دیرباز مفاهیم اخلاقی در جوامع غربی مطرح بوده است واندیشمندان آن دیار سخنانی در این باره ارائه کرده‌اند، اما نمی‌توان سخنان آنان را درسطح تعالیم اسلام در این باره ارزیابی نمود. زیرا اخلاق در اندیشه‌ی آنان محوریت نداشته است و علاوه بر آن، برخی از آن اندیشمندان در عرصه‌ی حکومت و سیاست با ارزش‌های اخلاقی سر ستیز داشته‌اند. براى اثبات این سخن، این مؤلفه‏ها مورد بررسى قرار گرفته است: عدالت گسترى، اقامه‌ی قسط وعدل، نفى ظلم و ستم، نفى قدرت‏طلبى و برترى جویى، محبت و مهرورزى به‌عموم مردم (مسلمان و غیرمسلمان)، احترام به‌آراى عمومى(نصیحت و مشورت پذیرى)، رعایت اصول اخلاقى و انسانى در برخورد با دشمنان، پایبندى به‌عهد و پیمان و امانت دانستن قدرت و حکومت. توجه اساسی به‌این مؤلفه‏ها در تعا لیم اسلامی، حکایت از آن دارد که اخلاق، مبنا و پایه‌ی سیاست در اسلام را تشکیل می‌دهد و اصول و مبانى سیاست در خدمت اخلاق و در جهت نشر و گسترش آن قرار گرفته است. از این منظر، تعالیم و اصول اخلاقى، معیار قانونگذاران و مبناى سیاستگذارى و تصمیم‏گیرى‏ حاکمان سیاسى قرار مى‏گیرد.