نثر فنّی؛ دلایل و زمینه‌های شکل‌گیری ‏

Abstract

آغاز نثر فنّی اگرچه مربوط به قرن ششم هجری است. اما بخش عمده‌ای ‏از پیشینه‌ی آن به زمینه‌های موجود در سده‌های پیش‌تر بازمی‌گردد. حشر و نشر ‏ایرانیان با زبان و فرهنگ عربی و اسلامی از طریق مدارس و مطالعات و اعمال و ‏شعائر روزانه، و نیز ترجمه‌ی متون عربی به فارسی از همان نخستین سال‌های ورود ‏اسلام به ایران، به‌طور تدریجی هم بر تغییر سبک خراسانی به عراقی در شعر، و هم ‏بر فرایند شکل‌‌گیری نثر فنّی از درون نثر مرسل تأثیر اساسی برجای گذاشت. ‏آموزش علوم متداول عصر، فعالیت در مشاغل دیوانی به‌خصوص دبیری در دربارها ‏و منشآت‌نویسی، تمرکز محفل‌های ادبی بر تفنّن‌طلبی‌ها و صناعت‌گری‌های شعری ‏نیز از عامل‌های تأثیر‌گذار بر نثر فنّی بود که علاوه بر افزودن بر تخصص ‏نویسندگان و توقّعات مخاطبان، ملازمات حرفه‌ها را نیز با نثر فنّی همراه ساخت. ‏تأثیرِ گذر زمان بر تغییر علائق، خودسانسوری، ملاحظات سیاسی، تجربیات متفاوت ‏فردی و افزایش گستر‌ه‌ی جهان‌بینی و اشراف بر فرهنگ‌ها را نیز نمی‌توان بر نثر ‏فنّی نادیده انگاشت.‏