تشبیه در اقلیمِ داستان (بررسی تشبیهات اقلیمی در داستان‌های پنج حوزة اقلیمی‌نویسی ایران)

Abstract

<em>بی‌گمان، محیط زندگی هنرمند بر ذهن و زبان و به‌تبعِ آن، بر بسیاری از شگردهای بلاغی و ادبی بازتاب یافته، در آثارش تأثیر می‌نهد. از همین ‌روی در بررسی داستان‌های اقلیمی، با تشبیهاتی روبه‌رو هستیم که رنگ‌وبویی کاملاً اقلیمی دارند و متأثّر از عناصر بومی یک منطقه و زاییدة ذهنی هستند که انسی دیرینه با این عناصر بومی داشته است. در تشبیه اقلیمی، مشبّه‌به، یک عنصر اقلیمی است که از طبیعت بکرِ بومی یا دیگر عناصر بومی مرتبط با اقلیمی که داستان در آنجا می‌گذرد، گرفته شده است. مقایسة این تشبیهات در داستان‌های اقلیمیِ حوزه‌های پنج‌گانة شمال، جنوب، خراسان، کرمانشاه و آذربایجان، جالب و نشانة تمایز سبکی و فضای اقلیمی داستان‌ها است. مقاله حاضر در پی نشان دادن این‌گونه تفاوت‌ها و تمایزها در تشبیهات به‌کاررفته در داستان‌های اقلیمی به‌عنوان یک خصیصة سبکی برجسته است و می‌خواهد به این پرسش اصلی پاسخ دهد که آیا میان تشبیهات به‌کاررفته در داستان‌های اقلیمی مناطق مختلف، تفاوتی هست و می‌تواند یک ویژگی سبکی خاص و متمایزکنندة داستان‌های اقلیمیِ مناطق مختلف به‌شمار آید؟ چنان‌که از بررسی‌ها برمی‌آید این تفاوت و تمایزگذاری بسیار محسوس است و تشبیه اقلیمی، عنصری اصیل و مستقل و تمایزگذار در داستان‌های اقلیمی به‌شمار می‌آید.</em>