مقایسة عنصرگره‌افکنی در دو منظومة لیلی و مجنون نظامی و مجنون و لیلی امیرخسرو دهلوی

Abstract

<em>لیلی و مجنون</em> از مشهورترین داستان­های عاشقانه ادب کهن ایران است که ریشه­ای عربی دارد و نخستین بار نظامی گنجوی آن را به نظم درآورد. پس از نظامی، نظیره­گویان بسیاری به سرودنِ این داستان پرداختند؛ از جمله می­توان به امیرخسرو­دهلوی که از نخستین و مشهورترین مقلّدان خمسة نظامی است، اشاره­کرد. در هر داستانی چه به نظم و چه به نثر، کیفیّت و نوع استفاده از عناصر داستان می­تواند مبنایی برای سنجش خوب یا ضعیف بودن آن داستان قرار گیرد. یکی از مهمترین عناصر داستان، عنصر پیرنگ است که خود زیرمجموعه­های دیگری را در بر می­گیرد، یکی از این زیرمجموعه­ها عنصر گره­افکنی است. در این مقاله سعی ­شده است دو روایت نظامی و امیرخسرو از داستان <em>لیلی و مجنون</em> از منظر عنصرگره­افکنی و کیفیّت آن مورد نقد و بررسی قرار گیرد. نکتة قابل توجّه در این مقاله این است که شاعر دهلوی در پرداختن به این عنصر در منظومة خود بسیار موفّق­تر از پیشرو خود عمل کرده است و خلاف آنچه در ذهن ادب­دوستان جا افتاده است، روایت نظامی از <em>لیلی و مجنون</em>، موفّق­ترین روایت این داستان نیست.