توسعه روستایی از درون: رویکرد قالیبافان در روستاهای کاشان؛ کامیابی‌ها و ناکامی‌ها

Abstract

برقراری ارتباط بین « مذهب» و « کار» در جامعه ایران، اهمیت بسیار دارد. جامعه ایران واجد بسیاری از خصایص دینی است و می‌توان ویژگی‌هایی را که در ارتباط با پدیده کار است، استخراج نمود. ماکس وبر (1)، جامعه‌شناس آلمانی اظهار می‌دارد که نوع « اخلاق کار» که در میان پروتستان‌ها وجود دارد ، در سایر ادیان و از جمله در اسلام غایب است. این مقاله از طریق مطالعه میدانی، سعی در نشان دادن این خصیصه دارد که آموزه‌های دینی، فرد مؤمن را به کسب معیشت خویش ترغیب می‌کنند. در حقیقت، درک جماعات انسانی، مستلزم استخراج خصلت‌های فرهنگی آنان است. از آنجا که هر جامعه، انواعی از نقش‌ها، پایگاه‌ها و نهادها را در خود جای داده است، آغاز هر گونه بررسی یا طرح هر پیشنهاد، مستلزم مطالعه و دقت در این عناصر و فهم روابط موجود در بین آنهاست. عناصر فرهنگی در حیات اجتماعی و اقتصادی، نقش مهمی ایفا می‌کنند. می‌توان ملاحظه نمود که در شهر کاشان و روستاهای اطراف، پدیده مذهب اهمیت حیاتی در زندگی ساکنان دارد. این عنصر، قوت لازم را به مردم و از جمله قالیبافان، اعطاء می‌کند. ساکنان روستایی که نقش‌ها و نهادهای مذهبی آن برجسته است در فعالیت اقتـصادی خود نیز توفیق یافته‌اند؛ اما در روستایی که وجود نهادهای مذهبی، چندان قابل تشخیص نیستند قالی‌های بافته شده نیز کیفیت مطلوب را ندارند و به قیمت ارزان به فروش می‌رسند! جامعه در صورتی قابلیت شکوفایی را به دست می‌آورد که صفات فرهنگی‌اش به شیوه‌ای معقول و فارغ از دخالت‌های نادرست، مورد توجه قرار گیرند. پدیده مذهب به عنوان بخشی نیرومند می‌تواند از درون، توسعه اجتماعی را پشتیبانی کند.