ارزیابی خصوصیات رشدی بنه‌های دختری زعفران تحت تأثیر نظام‌های کشاورزی رایج و ارگانیک

Abstract

در زراعت زعفران، تولید و استفاده از بنه­های مادریِ دارای وزن مناسب یکی از مهم­ترین عوامل تأثیرگذار بر میزان گلدهی گیاه می­باشد. در همین راستا این تحقیق با هدف بررسی تأثیر نظام­های مختلف کم­نهاده، متوسط نهاده و پرنهادة ارگانیک و رایج بر رشد بنه­های دختری زعفران در طی یک دورة رشد یک­سالة گیاه از مهرماه 1394 تا اردیبهشت ماه سال 1395 در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. به منظور انطباق تیمارهای آزمایشی با قوانین کشاورزی ارگانیک، طول دورة گذاری معادل با 24 ماه قبل از کاشت در این پژوهش در نظر گرفته شد و در طی آن از مصرف نهاده­های ممنوعه پرهیز شد. بر اساس نتایج تجزیة واریانس اثر تیمارهای آزمایشی بر اکثر صفات مربوط به رشد بنه­های دختری معنی­دار بود. مقایسة میانگین تیمارها نشان داد که میزان تفاوت­ها در درون هر نظام کاشت بسیار ناچیز، ولی مقدار تفاوت بین دو نظام کاشت رایج و ارگانیک قابل توجه بود. وزن کل بنه­های موجود در هر کلون و تعداد جوانه­های گل­دهنده به ازای هر بنه در نظام­های کاشت ارگانیک به‌طور متوسط حدود 40 درصد بیشتر از نظام­های کاشت رایج بود. مقادیر متوسط وزن تک­بنه نیز برای سیستم­های ارگانیک و رایج به ترتیب 75/4 و 54/2 گرم تعیین شد. در نظام کاشت ارگانیک درصد بنه­های دختری با وزن کمتر از 5 گرم کمتر از نظام کاشت رایج بود (70 درصد در مقابل 84 درصد)، در حالی­که در نظام کاشت مذکور درصد بنه­های دختری دارای وزن 5 تا 10 گرم (5/14 در مقابل 13 درصد) و بیش از 10 گرم (16 در مقابل 3 درصد) بیشتر از سیستم کاشت رایج بود. متوسط تعداد جوانة گل دهنده در هر بنه همبستگی معنی­داری با وزن کل بنه­های موجود در هر کلون (^**58/0)، میانگین وزن تک بنه (^**64/0) و نیز تعداد بنه­های ریز (^**57/0-) و درشت (^**61/0) موجود در هر کلون نشان داد. بر اساس ضرایب همبستگی، میانگین وزن تک بنه نیز ارتباطی قوی با تعداد بنة موجود در هر کلون (^**55/0-)، وزن بنه­های موجود در هر کلون (^**73/0) و نیز تعداد بنه­های ریز (^**89/0-) و درشت (^**81/0) موجود در هر کلون داشت. در مجموع، استفاده از مدیریت ارگانیک در مقایسه با نظام زراعی رایج تأثیر مطلوبی بر بهبود صفات رشدی بنه­های دختری زعفران به خصوص میانگین وزن بنه و تعداد جوانه­های دارای پتانسیل گلدهی اعمال نمود.