مسئله یابی در تحقیق؛ محدودیت ها و راهکارها با تمرکز بر پایان نامه نویسی و نظریه پردازی بومی در جامعه شناسی ایران

Abstract

نگاه این نوشتار معطوف است به نگرانی هایی که جامعه شناسیِ امروز ایران در باب دو آوردگاهِ تئوریک دارد؛ که یکی پایان-نامه نویسی و دیگری نظریه پردازیِ بومی است. در هر دو این عرصه های مرتبط به هم، کاستی ها و نیازهایی وجود دارد که شایسته-ی بررسی می باشد. یکی از این مشکلات "مسئله یابی" است که پژوهش حاضر بر آن متمرکز است. مسئله یابی به نحوی همزمان به عنوان هنر و تجربه ی پژوهشگر شناخته شده و هرچه دقیق تر و عمیق تر انجام پذیرد، هم بدعت و هم نظام مندی در پژوهش را بیشتر تقویت می نماید. مسئله یابی به مثابه شالوده ی علم، مبنایی را شکل می دهد که نظریه پردازی و پژوهش گری با ابتنا به آن امکان شکل گیری و بالیدن می یابند. از سویی چیستی و چگونگی مسئله و روش یافتنِ آن، و از سوی دیگر دلایل عدم توجه به مسئله یابی به مثابه بنیانی هستی شناختی-روش شناختی حائز اهمیت است. در این مقاله ضمن مروری بر چیستی و اهمیت پارادایمیکِ مسئله یابی در پارادایم های مختلف و تعیین جایگاه روش شناختی مسئله و مسئله یابی، بر اساس داده هایی که از پژوهش های مرتبط در دسترس است، تحلیلی نظری ارائه و به کاوش در مسئله ی مسئله یابی می پردازیم.