تحلیل تطبیقی فرمی غریب نمایی دو نسخه عجایب‌المخلوقات و غرائب‌الموجودات قزوینی (نسخه قرن یازده و دهم هجری قمری)

Abstract

«عجایب نامه ها» از جمله از سنّت های مرسوم تاریخ نگاری اسلامی با ریشه در فرهنگ شفاهی مردم است. این پژوهش با هدف تطبیق رابطه متن و تصویر و بررسی وجوه افتراق و اشتراک نگاره ی مورد پژوهش در دو نسخه مصور شده می پردازد. مطالب این پژوهش از نوع کیفی بوده و به شیوه ی توصیفی-تحلیلی با رویکرد تطبیقی است. نگارش با مطالعه ی اسناد کتابخانه ای و تحلیل نگاره ها به بررسی متن و تصویر و واکاوی وجوه افتراق و اشتراک نسخه ها انجام پذیرفته است. این نوشتار و همسو با اهداف، در پی پاسخ به این سوالات است: 1. در دو نسخه عجایب‌المخلوقات و غرائب‌الموجودات قزوینی (نسخه قرن یازده و دهم هجری قمری) چندگونه از موجودات غریب موجود است؟ 2. وجوه اشتراک و افتراق فرمی (با در نظر گرفتن دسته بندی موجود در سوال 1 دو نسخه ی مورد پژوهش چیست؟ نتایج حاکی از این است که؛ آن چیزی که در این نمونه های تصویری از عالم حسن به تصویر در می آید یا تصویر نمی شود، نمودی نامحسوسِ ایجاد شده به دست انسان است که به آن عجایب گویند؛ موجودات غریب (تلفیقی) ساده شده اما از نظر ایجاد شگفتی در بیننده بسیار قدرتمند عمل می کنند.