تأثیر آموزش تکلیف-محور و بازخورد تصحیحی بر ارتقاء توانش منظورشناختی: مطالعه فارسی آموزان سطح میانی

Abstract

با توجه به نبود پژوهشی جامع در راستای پیشرفت توانش منظورشناختی فارسی‌آموزان غیرایرانی، پژوهش حاضر به آموزش سه کنش­ گفتاری زبان فارسی (درخواست، رد و عذرخواهی) در چارچوب رویکرد تکلیف-محور همراه با ارائه بازخوردهای فرازبانی و بازگویی به فارسی‌آموزان سطح میانی پرداخت. به‌این‌منظور، 80 فارسی‌آموز سطح میانی به‌شکل نمونه­ گیری دردسترس انتخاب و به‌صورت تصادفی به چهار گروه دسته‌بندی شدند: گروه آموزشِ تکلیف-محورِ کنش­های گفتاری به‌همراه ارائه بازخورد فرازبانی؛ گروه آموزشِ تکلیف-محورِ کنش­های گفتاری به‌همراه ارائه بازخورد بازگویی؛ گروه آموزش سنتی کنش­های گفتاری به‌همراه ارائه بازخورد فرازبانی و گروه آموزش سنتی کنش­های گفتاری به‌همراه ارائه بازخورد بازگویی. داده‌های پژوهش با بهره‌گیری از آزمون تکمیل گفتمان تشریحی (Tajeddin et al., 2012) - که روایی و پایایی آن تأیید شده بود- در آغاز و پایان بررسی (پیش‌آزمون و پس‌آزمون) گرد‌آوری و برمبنای مقیاس تاگوچی (Taguchi, 2006) نمره‌‌دهی شد. یافته‌ها نشان داد که آموزش سبب پیشرفت تولید کنش‌های گفتاری می‌شود و همچنین گروهی که سه کنش­ گفتاری را در قالب رویکرد تکلیف-محور و بازخورد فرازبانی دریافت کرده بودند، عملکرد بهتری نسبت به دیگر گروه­ها داشتند. می­توان نتیجه گرفت که (1) تولید کنش­های گفتاری در فارسی‌آموزان از طریق آموزش پیشرفت می‌کند، (2) آموزش تکلیف-محور نسبت به روش سنتی در پیشرفت توانش منظورشناختی فارسی‌آموزان مؤثرتر است و (3) ارائه بازخورد فرازبانی نسبت به بازخورد بازگویی در پیشرفت توانش منظورشناختی غیرفارسی‌زبانان تأثیرگذارتر است. یافته‌های این پژوهش می­تواند در راستای پیشرفت توانش ارتباطی و توانش منظورشناختی فارسی­ آموزان به یاری مدرسان زبان فارسی و طراحان مواد آموزشی بیاید.