شاخص ها و مؤلفه های برنامۀ درسی محیط کار استادان دانشگاه: رویکردی در راستای توسعۀ حرفه ای

Abstract

هدف پژوهش حاضر شاخص ­ها و مؤلفه ­­های برنامۀ درسی محیط کار برای استادان دانشگاه است؛ رویکرد پژوهش حاضر کیفی و روش آن سنتزپژوهی است. جامعۀ پژوهش نیز تمامی مقالاتی هستند (218 مقاله) که از سال 2010 تا 2023 میلادی در مورد شاخص ­های برنامۀ ­درسی محیط کار برای استادان دانشگاه ارائه شده­اند. نمونۀ پژوهش 30 مقاله است که این تعداد بر اساس پایش موضوعی، اشباع نظری داده ­ها و به‌صورت هدفمند انتخاب شده­اند. داده ­های پژوهش از تحلیل کیفی مقالات مورد مطالعه، گردآوری شده ­اند. در راستای اعتبارسنجی یافته­ ها معیارهای لینکلن و گوبا (1989) به‌کار گرفته شد، به این صورت که صحت و استحکام یافته­ ها از طریق سه معیار تأییدپذیری، اعتبار و اطمینان حاصل شد. با تجزیه و تحلیل داده ­ها، ابعاد برنامۀ درسی محیط کار برای استادان در 5 بُعد، 16 محور و 59 شاخص شامل ابعاد راهبردها و برنامه‌های آموزشی (شامل شاخص ­هایی چون نیازسنجی، یادگیری شبکه ­ای، خودراهبری، کوچینگ و منتورینگ و توجه به مهارت‌های یادگیری)، مدیریت دانش (دانش ­افزایی و کسب دانش، تسهیم­ دانش، انتقال و انتشار دانش)، بُعد سازمانی (مشتمل بر شاخص ­های توجه به ویژگی ­های شخصیتی و ادراکی استادان، رهبری تحول‌آفرین و تعهد سازمانی و شغلی)، پژوهش محوری (ارزش‌گذاری به یافته‌های پژوهشی و نتایج تحقیقاتی، کیفیت‌بخشی به برنامه‌های پروژه‌ای و پژوهش‌های کاربردی و توجه به روحیۀ پژوهشی استادان) و شبکه‌سازی و ایجاد اجتماعات یادگیرنده (مشتمل بر محورهایی چون شبکه­ سازی درون‌دانشگاهی و برون‌دانشگاهی) مورد سازمان­دهی قرار گرفت. نتایج نشان داد برنامۀ درسی محیط کار استادان دارای ابعاد مختلفی است که توجه به آن زمینۀ تحول در توسعۀ حرفه ­ای استادان را فراهم می ­آورد.