آزادخان غلجایی؛ حکمران سنی‌مذهب و نقر سکه صاحب‌الزمان(عج)

Abstract

تغییرات نوشتاری و مضامین روی سکه­ های ایرانی، با سقوط و تأسیس حکومت­ها، دچار تغییرات محتوایی می­گردید. فرمان­روایان این سرزمین ـ به ­ویژه از سقوط صفویه تا ابتدای قاجاریه ـ به دلایل مختلفی موجبات این تغییرات و تحولات را فراهم می­نمودند. نمونه­ای از این مضامین را بر روی سکه­ های آزاد­خان افغان می­توان مشاهده کرد. مسأله پژوهش، هدف و انگیزه آزادخان سنی مذهب در استفاده از نام صاحب­الزمان^(عج)بر روی مسکوکات خود است. یافته پژوهش، نشان می­دهد که مضامین و شعارهای نگاشته­ شده بر روی سکه­ ها، بیان­گر جهان­بینی و باورداشت­های دینی، اخلاقی و سیاسی جامعه­ای است که آن سکه­ ها در آن­جا رواج داشته است. از این ­رو، هرچند ضرب سکه‌ها‌ و نقر مضامین آن در اختیار آزادخان غلزایی بوده، وی از روی مصلحت برای رضایت پیروان خود، به اعتقادات شیعی آنان احترام گذاشته و سکه با نام صاحب­الزمان^(عج)ضرب نموده است. این پژوهش، با استفاده از روش کتابخانه­ ای و شیوه توصیفی- تحلیلی و جمع­ آوری داده­ها از منابع دست­ اول، در ابتدا اهمیت دانش ­سکه­ شناسی، قدرت­ گیری آزاد­خان پس از قتل نادرشاه را بررسی می‌کند. در ادامه، به بررسی کوتاه سیر تحول شعایر بر روی سکه­ های عصر صفویه و دوران فترت در نقر مضامین شیعی یعنی دوره افغان­های غلزایی و نادرشاه می­پردازد. در پایان، ضرب سکه به نام حضرت صاحب­ الزمان ^(عج) توسط آزادخان را تبیین و تحلیل می­کند.