شبهه پژوهی تقیه از منظر مفسران فریقین (مطالعه موردی آیات 28 آل‌عمران، 106 نحل و 28 غافر)

Abstract

تقیه به‌عنوان یک آموزه اساسی در ساحت اجتماعی - سیاسی اسلام، همواره موردتوجه تحلیل‌گران و مفسران بوده است. درحالی‌که تقریباً تمام مسلمانان بر اصل مشروعیت این مفهوم توافق دارند، برخی از مفسران اهل سنت شبهاتی را نسبت به آن مطرح کرده‌اند. ازجمله ادله بنیادین این آموزه، آیات قرآن کریم است که در این پژوهش به روش تحلیلی و توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، تفسیر این آیات از منظر فریقین موردبررسی قرارگرفته است. هدف اصلی این تحقیق، روشن‌سازی وضعیت تفاوت یا اشتراک میان دیدگاه شیعه و اهل سنت در خصوص تقیه است. نتایج حاصل از این بررسی نشان می‌دهد که هم شیعه و هم سنی در تعریف و اصول تقیه، هم‌نظر هستند و هر دو بر اساس آیات قرآن، این عمل را در شرایط اضطراری و به میزان ضرورت مجاز می‌دانند؛ درعین‌حال، این ضرورت تعیین‌کننده کیفیت عمل تقیه است که ممکن است به شکل کتمانی، زبانی یا عملی باشد. به‌جز برخی مفسران با رویکرد ظاهرگرایانه یا سلفی، مفسران دیگر به تفسیر مشترکی از این آموزه دست‌یافته‌اند.