تحلیل نشانه‌های شیعی بازتاب‌یافته در تزیینات مکتوب و منقوش مدارس نیم‌آورد و چهارباغ اصفهان

Abstract

پژوهش حاضر، تلاش دارد ضمن تبیین نحوه انتقال پیام‌های نمادین در کتیبه‌ها و تزیینات مدارس چهارباغ و نیم­آورد، به شناخت مهم‌ترین پیام‌های به‌کاررفته در گلچینی از آن‌ها بپردازد تا زمینه پاسخ به این پرسش فراهم آید که روند انتقال پیام نمادین در کتیبه‌ها و تزئینات منقوش مدارس چهارباغ و نیم‌آورد به چه صورت است و مهم‌ترین پیام‌های نمادین بازتاب­یافته در نمونه‌های مورد مطالعه چیست. این پژوهش از حیث روش، توصیفی ـ تحلیلی بوده و با رویکرد نمادشناسی به انجام رسیده است. جمع‌آوری اطلاعات به شیوه میدانی و کتابخانه‌ای صورت پذیرفته و تجزیه‌ و تحلیل یافته‌ها کیفی است. مختصری از نتایج پژوهش‌، گویای آن است که کارکرد نمادین، یکی از مهم‌ترین وجوه فرا‌ظهری تزئینات این دو بنا به‌مثابه رسانه هنری ـ تاریخی است؛ به شکلی که تعامل مذهب تشیع، مبانی اعتقادی و سیاست مذهبی به‌عنوان مرجع اصلی هنرمند برای انتقال پیام در قالب رسانه‌های مذکور شناخته می‌شود و درنهایت پیام‌ها بر اساس سیری منظم، به مخاطبان انتقال می‌یابد. مهم‌ترین پیام‌های نمادینی که از این رسانه­ها قابل دریافت است، شامل بیان فضیلت، جانشینی (خلافت)، امامت و بیان ویژگی‌های برتر حضرت علی­ در جهت الگوسازی از شخصیت ایشان به‌عنوان نماد هنر شیعی است. هم‌چنین در بحث ترکیب‌بندی تزئینات نیز از نمادپردازی عددی شیعه بهره‌گیری شده است.