مکان یابی بهینۀ مراکز آموزشی با استفاده از روش سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سلسله مراتبی (AHP)

Abstract

هدف: هدف از پژوهش حاضر، مکان گزینی مطلوب کاربری‌های آموزشی به منظور افزایش کارایی مراکز مذکور و برداشتن گامی مهم برای بهبود کیفیت آموزش می‌باشد.روش: پژوهش حاضر کاربردی- توسعه‌­ای است و ترکیبی از روش‌های کتاب­خانه‌­ای و تحلیلی توصیفی می‌باشد و با کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و مدل تحلیلی سلسه مراتبی (AHP) صورت گرفته است. 11 معیار انتخاب شده در این مطالعه به سه دستۀ سازگار، نیمه سازگار و ناسازگار تقسیم شده‌اند. معیارهای مورد استفاده در این تحقیق شامل مراکز فرهنگی، مذهبی، ورزشی، فضای سبز، ایستگاه‌های آتش­نشانی، مراکز درمانی، مراکز نظامی، معابر، مناطق اداری، مناطق تجاری و تأسیسات شهری می‌باشند. جهت انجام این تحقیق ابتدا یک ماتریس با استفاده از مقایسۀ زوجی و AHP ایجاد گردید. سپس لایه‌­های رستری این معیارها تهیه و در محدودۀ 1 (بسیارنامناسب) و 5 (بسیارمناسب) استاندارد شدند. در نهایت هر رستر در وزن خودش ضرب و لایۀ مناسب از روی هم قرار گرفتن لایه‌های رستری تولید شد.یافته‌ها: یافته‌­ها نشان داد با استفاده از مدل AHP در محیط آرک مپ (GIS) می‌توان مکان‌های بهینه و مناسب آموزشی را شناسایی نمود.نتیجه­‌گیری و پیشنهادات: نتایج حاصل از تحلیل شاخص­های مؤثر در ارزیابی محل استقرار مراکز آموزشی نشان داده است که اکثر مراکز آموزشی در این منطقه در شرایط سازگار (با وزن 669/0)، و شرایط نیمه‌­سازگار (با وزن 243/0) واقع شده‌اند و مراکز آموزشی ناسازگار تنها وزن 088/0 به خود اختصاص داده‌اند. نتایج تحلیل ترکیبی سلسله مراتبی AHP و سیستم اطلاعات جغرافیایی در ارتباط با مکان‌یابی مراکز آموزشی در سطح منطقۀ 4 شهر اهواز نشان داده است که نقاط مرکزی و شمالی این منطقه مناسب‌ترین مکان مستعد برای تأسیس مراکز آموزشی جدید را دارد.نوآوری و اصالت: این مقاله با هدف مکان‌­گزینی درست مراکز آموزش به منظور بالابردن کیفیت سطح آموزش برای اولین با در منطقۀ مورد مطالعه انجام شده است.