کلمه«مِثل» در قرآن و آیات تحدّی آن‏

Abstract

«مِثل» ماده‌ای نسبتا پربسآمد در قرآن کریم است. بسیاری از واژه‌شناسان آن را به یک دید نگریسته‌اند؛ عالمان علوم قرآن در علم إعجاز و تحدی قرآن به جنبه‌های معنای آن کمتر توجه داشته‌اند؛ این امر موجب برداشت‌های غیر دقیق از آن و از سوی دیگر سردرگمی در إعجاز و آیات تحدی قرآن گردیده‌است.دراین مقاله، تعیین معنای مشترک و نیز یافتن تفاوت معنایی و کاربردی آن دو کلمه و وجوه معنایی «مِثل» به منظور شناخت بهتر و دقیق تر؛ خصوصا ارتباطی که با وجوه إعجاز قرآن مجید پیدا می‌کند دنبال می‌شود.این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی درصدد دست یابی به اهداف یادشده‌است.با این پژوهش به دست می‌آید که معنای«مثل» مشابهت است؛ ولی شباهت، وجوه و جنبه‌هایی همچون صورت؛ جنسیّت؛ کمیّت وکیفیّت دارد. در هیچیک از کاربردهای آن، همه جنبه‌های همانندی منظور نیست بلکه یک یا دو جنبه مورد نظر است. در آیات تحدی، جنبه محوری در شباهت، کیفیّت معنایی است؛ گرچه اندکی به صورت نیز نظارت می‌یابد.بر این اساس، از یک سو کاربردهای «مثل» در قرآن، دلالت بر یکی دو جنبه مشابهت و عدم دلالت بر همه معانی مشارکت را، به دست می‌دهد و از دیگرسو تحدی قرآن را با توجه به دو جنبه کیفیّت و صورت، وارد و درست می‌نماید و با توجه به این جنبه‌ها، شناخت دقیق تر دسته‌ای از کلمات قرآن و أبعاد یکی از علوم آن فراهم می‌آید.