ارزیابی ترجمۀ رمان وحدها شجرة الرمان با تکیه بر نظریۀ گرایش‌های ناموزون‌کننده از آنتوان برمن

Abstract

آنتوان برمن مترجم، فیلسوف، مورخ و نظریه‌پرداز علم ترجمه، اهل فرانسه است. نظریۀ بررسی‌های واژگان خارجی برمن سعی بر نشان‌ دادن «گرایش‌های ناموزون‌‌کننده» در عمل ترجمه دارد. امروزه نظریۀ آنتوان برمن که عمدتاً نظریه‌ای متن‌محور یا مؤلف‌محور است از مهم‌ترین نظریه‌های آکادمیک برای بررسی ترجمه شناخته می‌شود. در این جستار کوشش شد که نظریۀ آنتوان برمن را روی ترجمۀ رمان «وحدها شجرة الرمان» (آن تک درخت انار) اثر سنان أنطون نویسندۀ عراقی و با ترجمۀ ستار جلیل‌زاده را بررسی کنیم. تمرکز نگارنده بر هفت مورد از این شاخصه‌های نظریۀ آنتوان برمن است. این شاخصه‌ها شامل عقلانی‌سازی یا منطقی‌سازی، شفاف‌سازی، آراسته‌سازی، تضعیف کیفی متن، تضعیف کمی متن، تخریب اصطلاحات و عبارات و اطناب هستند. در این مقاله با روشی توصیفی- تحلیلی به بررسی گرایش‌های ناموزون‌کننده در ترجمۀ رمان «آن تک درخت انار» پرداخته شد. نتیجۀ کلی تحقیق این است که تضعیف کیفی متن، تضعیف کمی، تخریب اصطلاحات، شفاف‌سازی، منطقی‌سازی بیشترین گرایش‌های ناموزن‌کنندۀ در ترجمه هستند و اطناب و آراسته‌سازی کمترین بسامد گرایش‌های ناموزن‌کننده را دارند. علاوه بر این، تمایل مترجم به رفع ابهامات متن مبدأ (عربی) برای خواننده موجب شده که او گرایش‌های ناموزون‌کننده را به نفع زبان مقصد (فارسی) به‌کار بگیرد تا خواننده بهتر بتواند با جهان معنایی رمان ارتباط معنایی و حسی بر قرار کند.