واکاوی جامعه شناختی پیامدهای کولونیالیسم بریتانیایی از استعمار کردستان تا قرارداد سایکس‌پیکو در رمان دختر کاه فروش اثر نَبَز گُوران

Abstract

نَبَز گُوران از رمان‌نویسان کُرد در دورۀ معاصر است که رویکرد ویژۀ وی در آثار اَدبی‌اش معطوف به بازنمایی رنج‌های مردم کُرد در سرزمین‌های تحت سلطۀ دولت‌های استعمارگر، توتالیتر و فاشیستی و تصویر انسانیّتِ منکوب‌شدۀ انسان معاصر در دورۀ هژمونی جنگ و خشونت بر سرنوشت مردم استبدادزده است. رمان دختر کاه‌فروش که در آن به تصویرسازی زندگی تراژیک دختر کاه‌فروش و رویدادهای سیاسی معاصر با دورۀ وی پرداخته شده، روایتی رئالیستی از رخدادهای اجتماعی‌ـ سیاسیِ برآمده از سلطۀ استبدادی قاجار و استعمار بریتانیا بر سرزمین‌های کُردنشین است که سرنوشت مردمانش در گردابۀ استعمار، به رنج و بی‌بهر‌گی از استقلال و آزادی سیاسی و بی‌خویشتنی و پایمال‌شدن کرامت انسانی و تاراج ثروت‌های ملّی و چندپارگی مرزهای جغرافیایی می‌انجامد. از آن روی که تاکنون جستار مستقلّی به بررسی پیامدهای هژمونی استعمار بریتانیا در رمان دختر کاه‌فروش نپرداخته است، نگارنده در پژوهش حاضر بر آن است تا به بررسی این پدیده در این رمان بپردازد. مسألۀ بنیادین پژوهش حاضر این است که بُنمایه‌های استعمار و کولونیالیسم، چگونه و در چه قالب‌هایی در رمان دختر کاه‌فروش، نمود یافته و با چه مفاهیمی پیوند خورده است؟ جهت بررسی این مسأله، نگارنده از روش توصیفی‌ـ تحلیلی مُبتنی بر بررسیِ جامعه‌شناختی بُن‌مایه‌های کولونیالیسم در این رمان بهره گرفته‌‌ است. غصب و اِشغال سرزمین، تقسیم و چندپارگی جغرافیایی کردستان، غارت منابع و ثروت‌های سرزمین‌های کُردنشین و تعیین حاکمان دست‌نشانده از پُربسامدترین پیامدهای هژمونی استعمار انگلیس بر کردستان در رمان دختر کاه‌فروش است که با رویکرد تاریخی‌ـ سیاسیِ همه‌سونگر، روایتگر رنجی جانکاه و پایمال‌سازی هویّتِ دیگریِ کُرد در فرایند نگرش به خاورمیانه و انسان شرقی به‌عنوان اُرگانیسم‌های مادّیِ فرآوری و بازدهی در چرخۀ تأمین نیازهای جهان امپریالیستی غرب است.