حوادث و بلایای طبیعی در قرون میانة تاریخ ایران

Abstract

تاریخ‌نویسی ایرانی، به‌رغم نقاط قوت خود در تعدد و تنوع، به علت بی‌توجهی به مردم و تحولات اجتماعی محل نقد جدی است. در رأس این تحولات می‌توان به حوادث و بلایای طبیعی اشاره کرد. لذا پژوهش پیش رو با طرح این پرسش محوری، که شایع‌ترین حوادث و بلایای طبیعی در دورة میانة تاریخ ایران کدام بوده و چه پیامدهایی داشته است؟، این موضوع سرنوشت‌ساز در زندگی ایرانیان و دغدغه‌آفرین برای حکومت‌ها را به روش توصیفی ـ تحلیلی به بحث و بررسی گذاشته است. یافته‌های پژوهش حکایت از آن دارد که این مقطع از تاریخ ایران (قرون 3 - 7 ق) حوادث و بلایای طبیعی زیان‌بار و مخربی را چون زلزله، سیل، خشک‌سالی، برف و سرما، و طوفان تجربه کرده که خود نتایج و پیامدهای ناگواری را چون قحطی، شیوع بیماری‌های واگیردار، و کاهش جمعیت در پی داشته است. در خصوص واکنش ضعیف حکومت‌ها در پیشگیری و کاستن از قدرت تخریبی آن نیز می‌توان به خوی استبدادی و بیگانگی و ایلیاتی‌بودن آنان، وضعیت طبیعی ایران، و بعد مسافت اشاره کرد.