بررسی تطبیقی دوبیتی در ادبیات فارسی و ادبیات عربی

Abstract

دوبیتی یکی از قالب‌ها و گونه‌های شعری است که کاربرد دوبیتی در ادبیات فارسی پرکاربردتر از ادبیات عربی است. دو فرهنگ، دو زبان و دو ملّیت ایرانی و عربی دارای تعاملات مشترکی در ابعاد مختلف هستند. بدون تردید سبک‌ها، قالب‌های شعری و بحور عروضی از این تعامل و به دنبال آن تأثیر و تأثّر بی‌بهره نبوده است. این تحقیق با هدف بررسی کاربرد دوبیتی در ادبیات فارسی و ادبیات عربی با روش تحقیق تحلیل محتوا و بر اساس شیوه‌های پژوهشی نوین ادبیات تطبیقی و به‌ویژه مکتب فرانسوی ادبیات تطبیقی انجام گرفته است. یافته‌های این پژوهش به‌صورت مختصر عبارت‌اند از: در باب خاستگاه دوبیتی، در منابع مورد مطالعه سه دیدگاه وجود دارد: دیدگاهی که خاستگاه آن نوع قالب شعری را پیش از اسلام می‌داند. دیدگاهی که زایش آن را قرن سوم هجری دانسته است و دیدگاهی که منشأ دوبیتی را بیرون از ادبیات فارسی و ادبیات عربی می‌داند. به طور قاطع پژوهشگران عرصه ادب فارسی و عربی با استدلال‌های منطقی و علمی اثبات کرده‌اند، این وزن شعری در ادب عربی وجود نداشته و برگرفته از ادبیات فارسی و تحت تأثیر آن ادبیات در ادبیات عربی رواج یافته است.