مطالعۀ زمینه‌های اجتماعی آموزش آنلاین

Abstract

آموزش آنلاین حاصل پیوند میان آموزش و فناوری و یکی از محورهای اصلی تحول جامعه و آموزش محسوب می‌شود. در راستای این تحول، پرسش اساسی این است که شکل‌گیری آموزش آنلاین در بستر پلتفرم‌های آموزشی، مستلزم وجود چه شرایط اجتماعی‌ای است و چه راهبردهایی را طلب می‌کند؟ برای پاسخگویی به این پرسش، از روش‌شناسی کیفی و رویکرد نظریۀ داده‌بنیاد استفاده شد. جامعۀ هدف، معلمان و مدرسان شهر یزد بودند که با نمونه‌گیری نظری و هدفمند، 15 نفر آن‌ها برای اخذ مصاحبۀ عمیق انتخاب شدند. فرایند نمونه‌گیری در این تحقیق تا مرحلۀ اشباع اطلاعات ادامه یافت؛ به شکلی که مصاحبۀ جدید تأثیری در پیشبرد نظریۀ نهایی نداشت. داده‌های جمع‌آوری‌شده در این تحقیق در سه مرحلۀ کدگذاری باز، محوری و گزینشی تحلیل شدند. این تحلیل‌ها با تکیه بر چارچوب مفهومی جامعه‌شناسانه صورت گرفت و نتایج آن در قالب 16 مقولۀ اصلی و یک مقولۀ هسته به همراه مدل پارادایمی خط داستان ارائه شد. یافته‌ها حاکی از آن بود که «سازمان‌دهی هدفمند آموزش آنلاین» به‌عنوان پدیدۀ مرکزی به دنبال مجموعه‌ای از عواملی مانند تمرکززدایی مکانی و زمانی از آموزش، کنش هدفمند آموزشی افراد، سرمایه‌گذاری روی معلمان، سن‌محوری آموزش آنلاین، تکثر منابع عرضه و تقاضای آموزشی، مدیریت خصوصی اپ‌های آموزشی و پذیرش زمانمند آموزش آنلاین به همراه مجموعه‌ای از عوامل زمینه‌ای و مداخله‌گر ایجاد می‌شود. اجرای هدفمند آموزش آنلاین نیازمند راهبردهایی مانند خلاقیت و ارتباط در آموزش و رقابت آموزشی آنلاین است که نتایجی مانند تمرکززدایی در آموزش، تکامل‌یافتن آموزش و نامحدودیت در آموزش آنلاین را به دنبال دارد. خط داستان و مدل پارادایمی درک بهتری از نتایج به‌دست می‌دهند.