طراحی الگوی ارتقای شفافیت نظام اداری در تعامل با برنامه های توسعه دولت الکترونیک(مورد مطالعه: سازمان تامین اجتماعی)

Abstract

هدف: از آنجایی­که مهمترین عامل در بروز فساد اداری موجود در کشور، عدم شفافیت و پاسخگوئی دولت و زیر‌مجموعه‌های آن، در قبال مردم می‌باشد و عدم توجه به شفافیت سازمان‌های دولتی ایران در طول سالیان گذشته، منجر به خسارت‌های جبران‌ناپذیری بر کشور شده و در طول سالیان اخیر، هرچند ماه یک‌بار، شاهد اعلام یک فساد عظیم مالی– اداری در یکی از دستگاه‌های اجرایی کشور هستیم، موضوع تحقیق حاضر که محقق در پی انجام آن است، از بدیهی‌ترین مشکلات حاکم بر کشور است و عمده مردم جامعه، این مشکل و نابسامانی را در هنگام حضور در سازمان‌های دولتی، با تمام وجود لمس کرده‌اند. لذا هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی ارتقای شفافیت نظام اداری در تعامل با برنامه‌های توسعه دولت الکترونیک می‌باشد.طراحی/ روش‌شناسی/ رویکرد: از آنجایی‌که مطالعات اندکی پیرامون شفافیت نظام اداری در تعامل با برنامه‌های توسعه دولت الکترونیک انجام شده‌است، ماهیت پژوهش حاضر اکتشافی و رویکرد تحقیق کیفی می‌باشد، به‌طور مشخص، راهبرد پژوهش حاضر تحلیل مضمون می‌باشد. جامعه پژوهش نخبگان و صاحب‌‌نظران دانشگاهی در سازمان تامین اجتماعی می‌باشند. با توجه به اینکه نمونه‌های کیفی پژوهش به‌صورت هدفمند انتخاب شده‌اند، هیچ‌گونه طرح محاسبه حجم نمونه مد‌‌‌نظر قرار نگرفت و محقق در این زمینه از روش گلوله‌برفی برای رسیدن به اشباع نظری استفاده نمود که پس از مصاحبه نیمه‌ساختارمند با تعداد 12 نفر از نخبگان و صاحب‌نظران، به اشباع نظری دست یافت. در این پژوهش با به‌کارگیری تکنیک تحلیل تم، تلاش شد، ارائه یک مدل و اعتبار‌سنجی آن در «الگوی ارتقای شفافیت نظام اداری در تعامل با برنامه‌های توسعه دولت الکترونیک» توضیح داده شود. به منظور تأمین روایی سازه در پژوهش کیفی حاضر، از روش کنترل توسط مشارکت‌کنندگان استفاده شد. هم‌چنین برای دستیابی به روایی درونی پس از کدگذاری، دسته‌بندی و تحلیل داده‌های کیفی، الگویی مبتنی بر تجربه به‌دست آمد که با الگوی پیش‌بینی شده حاصل از موضوعات نظری مقایسه شد. برای حصول اطمینان از پایایی بخش کیفی پژوهش و اشباع نظری از آزمون ماتریس همبستگی توافق نظرات بین افراد مصاحبه‌شونده و نمودار دو کدگذار استفاده شده است. هم‌چنین تحلیل نتایج، با استفاده از نرم‌افزار تحلیل کیفی Maxqda نسخه 2020 صورت گرفته ‌است.یافته­‌های پژوهش: یافته‌های پژوهش حاکی از اکتشاف نه تم اصلی می‌باشد که تم‌های فرعی برای تم اصلی اول (فرهنگ و جو سازمانی) شامل ارزش‌های سازمانی، اعتماد سازمانی، شیوه‌های انگیزشی و جو سازمانی متعالی می‌باشد. تم‌های فرعی برای تم اصلی دوم (ساختار و فرایندهای اداری) شامل یکپارچگی ساختار و فرایندها، تمرکز‌زدایی و اصلاح فرایندهای اداری می‌باشد. تم‌های فرعی برای تم اصلی سوم (عوامل مدیریتی) شامل سبک رهبری مناسب، مدیریت منابع مالی، مدیریت منابع انسانی و مدیریت فناوری اطلاعات می‌باشد. تم‌های فرعی برای تم اصلی چهارم (عوامل محیطی) شامل محیط اقتصادی، محیط فرهنگی، محیط دولت و نهادهای قانونی و محیط سیاسی می‌باشد.تم‌های فرعی برای تم اصلی پنجم (نظارت مدیریتی) شامل نظارت سلسله‌مراتبی، نظارت بازرسان و نظارت دیجیتال می‌باشد. تم‌های فرعی برای تم اصلی ششم (نظارت مردمی) شامل نظارت فردی، نظارت رسانه‌ای و نظارت سازمان‌‌های مردم‌نهاد می‌باشد. تم‌های فرعی برای تم اصلی هفتم(پاسخگویی عمومی) شامل ایجاد ساختار پاسخگو، پاسخگویی به ذی‌نفعان و ارتقاء فرهنگ پاسخگویی می‌باشد. تم‌های فرعی برای تم اصلی هشتم (استقرار دولت الکترونیک) شامل خدمت‌رسانی الکترونیک، اطلاع‌‌‌رسانی الکترونیک، پاسخگویی الکترونیک و مشارکت الکترونیک می‌باشد. تم‌های فرعی برای تم اصلی نهم (رشد و توسعه سازمان تامین اجتماعی) شامل پویایی و شکوفایی، رشد سودآوری سازمانی، رشد و توسعه منابع انسانی و بهبود عملکرد سازمان و کارکنان می‌باشد.محدودیت‌­ها و پیامدها: در این مقاله به‌دلیل وجود محدودیت زمانی، صرفاً به بررسی و مطالعه در سازمان تامین اجتماعی (به‌دلیل قابلیت دسترسی به عنوان جامعه آماری) پرداخته شده ‌است.پیامدهای عملی: با توجه به حیطه تحقیق، سازمان تامین اجتماعی و تمامی شرکت‌های فعال در این حوزه به‌طور خاص و هم‌چنین کلیه سازمان‌های دولتی و خصوصی موجود در کشور به‌طور عام می‌توانند از نتایج این تحقیق بهره‌مند شوند.ابتکار یا ارزش مقاله: از آنجایی که مطالعات اندکی پیرامون شفافیت نظام اداری در تعامل با برنامه‌های توسعه دولت الکترونیک انجام شده است، این مطالعه رویکرد تحقیق کیفی و به طور مشخص، راهبرد پژوهش موردی در سازمان تامین اجتماعی را برای بررسی مورد استفاده قرار می‌دهد.نوع مقاله: مقاله پژوهشی