ارائه مدل مدیریت استعداد ناب: روش آمیخته (مورد مطالعه: شرکت‌های دانش‌بنیان)

Abstract

هدف: در دهه‌های اخیر، مؤسسات خصوصی یا تعاونی از قبیل شرکت‌های دانش‌بنیان، با ورود به ‌عصر مبتنی بر دانش، توصیه‌های مکرر و عنایات ویژة رهبر انقلاب اسلامی، فشار فزاینده رقابت‌های بین‌المللی و تشدید تحریم‌ها علیه کشور، از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار شده‌اند. اهمیت این شرکت‌ها از تغییرات عمیق در جنبه‌های تجاری و اقتصادی- محیطی و اهمیت استعدادها در جهت توسعه راه‌حل‌های بدیع برای پاسخ به مسائل نوظهور و حل مشکلات جدید منبعث شده است. این شرکت‌ها نقش غیرقابل‌انکاری در راستای دستیابی به رشد اقتصادی، افزایش تولیدات داخلی، کاهش وابستگی به کشورهای دیگر و ایجاد ارزش‌افزوده دارند. نحوه مدیریت و رهبری استعدادهای منحصربفرد در این شرکت‌ها و چالش‌های فراوان، نیازمند تحول در شیوة مدیریت استعداد می‌باشند. علی‌رغم برخورداری از مزایای فوق‌العاده استعدادها برای شرکت‌ها، با عدم‌مدیریت صحیح آنها نیز معضلات فراوانی به بار خواهد آمد. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل مدیریت استعداد ناب در شرکت‌های دانش‌بنیان با استفاده از روش آمیخته انجام شده است.طراحی/ روش‌شناسی/ رویکرد: پژوهش جاری از حیث پیش‌فرض‌های فلسفی در زمرة پارادایم پراگماتیسم، از حیث جهت‌گیری جزء پژوهش‌های بنیادی- کاربردی و از حیث روش جزء پژوهش‌های آمیخته گروه‌بندی می‌شود. جامعة آماری پژوهش شامل شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک علم و فناوری است که تعداد 15 نفر از مدیران عالی و میانی آنها در استان لرستان به عنوان خبرگان انتخاب شده‌اند. در جهت انتخاب خبرگان معیارهایی از قبیل داشتن رشته تحصیلی مرتبط (مدیریت کسب‌و‌کار، مدیریت استراتژیک، مدیریت دولتی، مهندسی صنایع)، داشتن سابقة کاری مرتبط با مدیریت منابع انسانی یا فعالیت در حوزة مدیریت و برخورداری از تسلط بر موضوع مطالعه دارای اهمیت بوده‌اند. بدین ترتیب، اعضای نمونه بر اساس روش نمونه‌گیری غیراحتمالی و از طریق نمونه‌برداری هدفمند انتخاب شده‌اند. در واقع در این نوع از نمونه‌برداری، اعضاء نمونه بر اساس معیارهای تدوین شده توسط پژوهشگر شناسایی و انتخاب می‌گردند تا بتوانند اطلاعات مرتبط و منطبق با هدف پژوهش را در اختیار پژوهشگر قرار دهند. جامعه آماری پژوهش در بخش کمّی در ارتباط با پرسش‌نامه‌های دلفی- فازی و مقایسات زوجی مدلسازی ساختاری- تفسیری در جهت اولویت‌بندی مؤلفه‌ها و ارائه مدل پژوهش خبرگان و صاحب‌نظران شرکت‌های دانش‌بنیان شامل مدیران عالی و میانی شرکت‌های دانش‌بنیان می‌باشند. در ارتباط با تعداد خبرگان در بخش کمی با توجه به نظرات مختلف برخی از دانشمندان 10 تا 50 نفر، برخی دیگر 8 تا 12 نفر و برخی نیز 7 تا 12 نفر را مطرح نموده‌اند. بر این اساس، حجم نمونة آماری در پرسش‌نامه مربوط به تکنیک دلفی- فازی و پرسش‌نامه مربوط به مقایسات زوجی در تکنیک مدلسازی ساختاری- تفسیری 15 نفر از خبرگان شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک علم و فناوری در استان لرستان می‌باشند. در بخش کیفی پژوهش از تکنیک تحلیل محتوا و روش کدگذاری جهت گردآوری و تحلیل داده‌های کیفی گردآوری شده از طریق ابزار مصاحبه بهره گرفته شده است. همچنین در بخش کمّی نیز، از تکنیک دلفی- فازی و مدلسازی ساختاری- تفسیری جهت اولویت‌بندی مؤلفه‌های اکتشاف شده در بخش کیفی و ارائه مدل پژوهش استفاده شده است.یافته­‌های پژوهش: یافته‌های پژوهش در بخش کیفی شامل اکتشاف و شناسایی 147 شاخص و 17 بُعد برای مدیریت استعداد ناب و همچنین یافته‌های پژوهش در بخش کمّی نیز شامل اولویت‌بندی، سطح‌بندی ابعاد و ارائة مدل مدیریت استعداد ناب می‌باشد. مدل ارائه شده در پژوهش شامل سطوح پنج‌گانه‌ای از قبیل عوامل پیش‌برنده، عوامل استراتژیک، مؤلفه‌های مدیریت استعداد ناب، عوامل تاکتیکی و پیامدهای مدیریت استعداد ناب می‌باشد. بر اساس مدل اکتشافی مؤلفه‌های چابک‌سازی خلاق، رقابت‌پذیری استعداد و مزیت رقابتی پایدار دارای اثرپذیری بالا، مؤلفه‌های هوشمندی محیطی، ساختار ناب و فرهنگ ناب دارای اثرگذاری بالا و مؤلفه‌های یکپارچگی عمودی، مدیریت منابع انسانی ناب، تجزیه‌و‌تحلیل مشاغل استراتژیک، استعدادکاوی ناب، استعدادگزینی ناب، استعدادپروری ناب، استعدادداری ناب، قابلیت سازگارشونده استعداد، بلوغ حرفه‌ای استعداد، حمایت و تعهد مدیر و رهبر و سیاست تعهدمحور دارای اثرگذاری و اثرپذیری بالا هستند.محدودیت­‌ها و پیامدها: مدیریت استعداد ناب به عنوان یک عامل استراتژیک برای شرکت‌های دانش‌بنیان در راستای دستیابی به اهداف و بهبود رقابت‌پذیری در سطوح مختلف ملی، بین‌المللی و جهانی از طریق ناب‌سازی مدیریت استعداد قلمداد می‌شود و تعمیم نتایج حاصل از این پژوهش برای سایر شرکت‌ها محدودیت دارد.پیامدهای عملی: مدل ارائه شده در این پژوهش می‌تواند در راستای طراحی و اجرای مدیریت استعداد ناب در شرکت‌های دانش‌بنیان و غنا بخشیدن به ادبیات این حوزه مفید واقع گردد.ابتکار یا ارزش مقاله: در پژوهش فعلی مدل مدیریت استعداد ناب در شرکت‌های دانش‌‌بنیان بومی‌سازی گردیده است.نوع مقاله: مقاله پژوهشی