شناسایی عوامل و مولفه های موثر بر حکمرانی و تنظیم‌گری بازار خدمات حقوقی

Abstract

هدف: در زمینه‌ی حکمرانی و تنظیم‌گری بازار خدمات حقوقی، چالش‌ها و فرصت‌های بی‌شماری پدید آمده‌اند که نیازمند بررسی دقیق و جامعی هستند. افزایش فناوری‌های نو، تغییر نیازهای جامعه و تنوع فزاینده‌ی خدمات حقوقی فشارهایی را بر سیستم‌های سنتی حکمرانی و تنظیم‌گری بازار خدمات حقوقی وارد کرده‌اند. هدف از این پژوهش، شناسایی، تحلیل و ارزیابی جامع عوامل و مولفه‌های کلیدی مؤثر بر حکمرانی و تنظیم‌گری بازار خدمات حقوقی به منظور ارائه پیشنهاداتی برای بهبود و ارتقاء کارایی و اثربخشی این نظام‌ها در پاسخ به چالش‌های معاصر و فرصت‌های پیش رو است. این پژوهش تلاش می­‌کند فهم عمیق‌تری از پیچیدگی‌های حکمرانی و تنظیم‌گری در این بازار ارائه کند و راهکارهای عملی برای بهبود دسترسی به خدمات حقوقی مؤثر، شفاف و مقرون‌به‌صرفه ارائه دهد.طراحی/ روش‌شناسی/ رویکرد: روش استفاده شده در پژوهش حاضر روش فراترکیب است. به منظور استفاده از روش فراترکیب شیوه‌های مختلفی ارائه شده است. برای تحقق اهداف این پژوهش از روش هفت مرحله­ای سندلوسکی و باروسو استفاده شد. پس از مطالعات اولیه کتابخانه­ای از 364 پژوهش انجام شده و انتخاب 37 پژوهش منتخب طی سال­های 2000 تا 2023 نسبت به شناسایی عوامل و مولفه­های موثر بر حکمرانی و تنظیم‌گری بازار خدمات حقوقی اقدام شد. پس از چندین دور بازخوانی و بازبینی داده‌های کدگذاری‌شده برای پالایش و بهبود مجموعه مضامین تعداد 269 مشخصه شناسایی گردید. در مرحله بعد به تحلیل، ترکیب و تلفیق کدهای به‌دست آمده از مرحله قبل در قالب مفاهیم پرداخته شد و کدهای شناسایی شده بر اساس میزان تشابه مفهومی دسته‌بندی و ترکیب شدند. در این مرحله کدهای استخراج شده در قالب 26 مفهوم و مفاهیم شناسایی شده در سطح بالاتری در قالب 7 مولفه و عامل کلیدی طبقه­بندی شدند.یافته‌­های پژوهش: یافته­‌های به‌دست آمده از پژوهش نشان می­دهد عوامل قوانین و مقررات، استانداردهای حرفه‌ای، کیفیت نهادهای تنظیم‌گری، آموزش و توسعه حرفه‌ای، رقابت و بازار، فناوری و نوآوری و اصول اخلاقی مولفه‌­های تاثیرگذار بر حکمرانی و تنظیم‌گری بازار خدمات حقوقی است که در پژوهش‌­ها از منظرهای مختلف جهت ارزیابی و بهبود نظام‌های حکمرانی بازار خدمات حقوقی و حرفه وکالت مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته‌اند. با توجه به عوامل شناسایی شده یکپارچه‌­سازی و تدوین قوانین و مقررات جامع در حوزه خدمات حقوقی و تفکیک کارکردهای تنظیم‌گری و صنفی نهادهای تنظیم‌گری جهت جلوگیری از بروز تعارض منافع توسط سیاستگذاران و قانون‌گذاران و نیز استانداردگذاری بهترین شیوه‌­های حرفه­ای در تمام جنبه‌­های حرفه وکالت و خدمات حقوقی، آموزش مستمر فعالان بازار خدمات حقوقی مانند وکلا و مشاوران، جلوگیری از بروز انحصار و تضمین رقابت سالم، توجه به نوآوری­ها در عرصه فناوری­‌های حقوقی و ارائه و حفظ استانداردهای اخلاقی توسط نهادهای تنظیم‌گری موجب ارتقاء کارایی و بهبود نظام حکمرانی و تنظیم‌گری در بازار خدمات حقوقی می­‌شود.محدودیت­‌ها و پیامدها: دسترسی به اطلاعات، تنوع سیستم‌های حقوقی و تنظیم‌گری، تغییرات مداوم قوانین و مقررات و محدودیت‌های مرتبط با تعمیم نتایج به سایر محیط‌ها و بازارها، به ویژه با توجه به تنوع گسترده‌ی قانونی و فرهنگی از جمله محدودیت­‌های پژوهش به حساب می‌­آیند.پیامدهای عملی: این پژوهش می‌تواند پیامدهای عملی مهم و متنوعی داشته باشد که به بهبود عملکرد و کارایی بازار خدمات حقوقی کمک می‌کند. این پیامدها شامل موارد زیر است:تدوین سیاست‌های مؤثرتر: نتایج پژوهش می‌تواند به دولت‌ها و نهادهای تنظیم‌گری کمک کند تا سیاست‌ها و مقرراتی را تدوین کنند که به طور موثرتری به چالش‌های موجود در بازار خدمات حقوقی پاسخ دهند.افزایش شفافیت: شناسایی عوامل موثر می‌تواند به افزایش شفافیت در نحوه عملکرد نهادهای تنظیم‌گری و ارائه‌دهندگان خدمات کمک کند، که این امر اعتماد عمومی را تقویت می‌کند.بهبود دسترسی به خدمات حقوقی: این پژوهش می‌تواند در شناسایی موانع دسترسی به خدمات حقوقی و ارائه راهکارهایی برای رفع این موانع نقش داشته باشد.تقویت همکاری بین ذی‌نفعان: پژوهش می‌تواند زمینه‌های مشترک بین دولت، ارائه‌دهندگان خدمات، مصرف‌کنندگان، و سایر ذی‌نفعان را شناسایی کرده و به تقویت همکاری و هماهنگی بین آن‌ها کمک کند.افزایش پایداری و انعطاف‌پذیری: شناسایی عوامل و مولفه‌های موثر می‌تواند به بازار خدمات حقوقی کمک کند تا در برابر تغییرات سریع اجتماعی، اقتصادی و فناورانه انعطاف‌پذیر و پایدار باشد.در مجموع، پژوهش در این حوزه می‌تواند منجر به ارتقاء عملکرد کلی بازار خدمات حقوقی شود، به طوری که منافع همه ذی‌نفعان به بهترین شکل ممکن تأمین شود.ابتکار یا ارزش مقاله: این پژوهش با اتخاذ یک رویکرد چندبُعدی و چندرشته‌ای، نوآوری داشته و به جای تمرکز صرف بر جنبه‌های حقوقی و اقتصادی جنبه‌های اجتماعی، فرهنگی، فناورانه و اخلاقی را نیز در بر می­‌گیرد که به شناسایی عوامل پیچیده‌تری که بر حکمرانی و تنظیم‌گری تأثیر می‌گذارند کمک می‌کند.نوع مقاله: مقاله پژوهشی