طراحی مدل رشوه سیاسی در انتخاب مدیران سازمان‌های دولتی (راهبرد نظریه داده‌‌بنیاد با رویکرد ظاهر شونده – گلیزری)

Abstract

هدف: اعتقاد اکثر نظریه‌پردازان سازمانی این است که سازمان‌های دولتی به جولانگاه محیط سیاسی تبدیل شده‌­اند تمامی تلاش اندیشمندان مدیریت دولتی جدید همواره بر این باور بوده­ که سازمان‌های دولتی را از گرفتار شدن در منجلاب آلودگی‌ها، فسادها و رشوه‌های سیاسی نجات دهند ولی در این امر موفق نبوده‌­اند. هدف این تحقیق شناسایی عوامل مؤثر بر رشوه سیاسی در انتخاب مدیران سازمان‌های دولتی، طراحی مدل رشوه سیاسی در انتخاب مدیران سازمان‌های دولتی و شناسایی شاخص‌­ها و مؤلفه­‌های رشوه سیاسی می‌باشد. از طرفی این جستار به دنبال آن است که با معرفی مدل رشوه سیاسی و ابعاد و شاخص‌های مدل به تصمیم‌گیران در انتخاب‌های آینده، تأثیرگذار باشد و انتخاب مدیران دستگاه‌های دولتی را بدون هیچ گونه بده‌بستان‌های سیاسی، بر اساس اصول علمی و صحیح و با رعایت اصل شایسته‌سالاری و تعهد در سازمان‌های دولتی تسهیل نماید.طراحی/ روش‌شناسی/ رویکرد: این پژوهش به لحاظ پارادایم، تفسیری و از نظر هدف تحقیق بنیادی می‌باشد. پژوهش حاضر از نوع پژوهش کیفی با رویکرد تحقیق استقرایی است و از استراتژی داده‌بنیاد از نوع ظاهرشونده‌ (گلیزری) استفاده کرده است. گلیزر اعتقاد دارد که نظریه باید به طور طبیعی و خلاقانه از دل داده‌ها بیرون بیاید. این رویکرد به تنهایی امکان ظهور نظریه را فراهم می‌آ‌‌ورد، در این تحقیق این ویژگی ظاهر شونده توسط نرم‌افزار تخصصی مکس‌کیودا انجام به‌دست آمده است. جامعه آماری در بخش کیفی، خبرگان تجربی شامل مدیران باتجربه دستگاه‌های دولتی می‌­باشد. انتخاب نمونه تحقیق در این بخش، از نوع سطح اشباع و هدفمند می­‌باشد.یافته­‌های پژوهش: مصاحبه‌ها تا جایی که کد اولیه جدیدی به مقولات اضافه نگردد ادامه داده شد. در این تحقیق با پانزده مصاحبه اشباع نظری به‌دست آمد و پس از کدگذاری اولیه و استخراج مضامین و مقولات چهار ساختمان معنایی تشکیل گردید که هسته یا متغیر اصلی ساختمان‌های معنایی شامل: 1) نپوتیزم سازمانی 2) رشوه سیاسی 3) فریاد خاموش استعدادهای درون سازمانی در بن‌بست شیشه‌ای ارتقاء، و 4) تباهی اقتصاد در چرخه ناکارآمدی انتصابات، بودند که براساس استراتژی گلیزری و برعکس نظریه اشتراووس و کوربین، از قبل نظریه به داده‌ها تحمیل نمی‌شود، بلکه اجازه داده می‌شود در طول فرآیند کدگذاری نظری و مقایسه‌ای، نظریه پایه ظاهر شود. این فرآیند با توجه به قابلیت نرم‌افزار مکس کیودا و در قسمت همپوشانی انجام و نظریه یا مدل این تحقیق در نرم‌افزار ظاهر گردید که بر این اساس نپوتیزم سازمانی با 13 شاخص، 4 مقوله فرعی و 2 مقوله اصلی به عنوان متغیر پیش‌بین یا مستقل، رشوه سیاسی با 17شاخص، 6 مقوله فرعی و 3 مقوله اصلی به عنوان متغیر محوری و اصلی و دو متغیر دیگر شامل: تباهی اقتصاد در چرخه ناکارآمدی انتصابات با 27 شاخص، 7 مقوله فرعی و 3 مقوله اصلی و فریاد خاموش استعدادهای درون سازمانی‌در بن‌بست شیشه‌ای ارتقاء شامل 20 شاخص، 6 مقوله فرعی و 3 مقوله اصلی به عنوان متغیرهای پیامد یا نتیجه ظاهر و استخراج گردیدند. محدودیت­‌ها و پیامدها: به علت مفهوم منفی موضوع تحقیق و ترس مدیران از تبعات محافظه کاری در پاسخگویی وجود داشت و جلب اعتماد آنان وقت و انرژی زیادی از محقق می‌گرفت.پیامدهای عملی: این تحقیق نشان می‌دهد که نپوتیزم سازمانی و رشوه سیاسی، دو عامل مخرب در انتخاب مدیران دستگاه‌های دولتی هستند. این پدیده‌ها، منجر به انتخاب مدیران ناکارآمد و ناسالم شده، انگیزه نیرو‌های درون سازمان را از بین برده و پیامدهای ناگوار اقتصادی و اجتماعی را به دنبال دارند. نتایج پژوهش حاضر از حیث نظری نیز قابل تأمل است. چرا که ارائه مدل رشوه سیاسی در انتخاب مدیران دستگاه‌های دولتی به غنی‌سازی ادبیات نظری آن کمک می­کند. همچنین با توجه به اینکه در سازمان‌های دولتی مخصوصاً سازمان‌هایی که بیشتر تحت تأثیر کنش­های سیاسی هستند انتخاب مدیران تحت تأثیر سیاست بوده و براساس رشوه سیاسی اتفاق می­افتد. لذا نتایج این تحقیق می­تواند در حل مسئله کمک نماید. این جستار تلاش دارد تا با ارائه مدل رشوه سیاسی و در ادامه پخته شدن مدل و آزمون آن توسط دیگر محققان، در آینده شاهد رعایت اصل شایسته‌سالاری و تعهد در ارتقاء شغلی و انتخاب درست و صحیح مدیران دستگاه‌های دولتی به دور از هرگونه روابط غیر‌رسمی باشیم. همچنین، نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که زدوبندهای سیاسی، یکی از مهم‌ترین آسیب‌های نظام فعلی انتصابات در دستگاه‌های دولتی است.ابتکار یا ارزش مقاله: در این تحقیق ویژگی ظاهر شوندگی مدل (روش گلیزری) توسط نرم‌افزار تخصصی مکس‌کیودا انجام گردیده است.نوع مقاله: مقاله پژوهشی