بررسی تأثیر مدیریت منابع انسانی مسئولیت‌پذیر اجتماعی بر اشتراک‌گذاری دانش و عدم‌ترس از رویدادهای بیرونی با نقش میانجی احترام‌ ادراک‌شده و اعتماد سازمانی در زمان شیوع کووید ‌19 (مورد مطالعه: شرکت مگاموتور)

Abstract

هدف: سازمان‌های امروزی با حوادث پیش‌بینی‌نشده‌ای مواجه می‌شوند که بر نیروی کار و عملکرد سازمان و در نهایت بقای سازمان موثرند. همه‌گیری کووید ۱۹ فضای چالشی را به‌خصوص در زمینه مدیریت منابع انسانی ایجاد کرده و بر لزوم پیاده‌سازی اقدامات فنی، جسمی، روانی و اجتماعی برای مدیریت منابع انسانی افزوده است. از سوی دیگر، به دلیل سرعت پیشرفت فناوری و اطلاعات و رقابت سخت سازمان‌ها، استرس افراد در محل کار افزایش یافته و نگرانی‌ها برای سلامت روان کارکنان اهمیت بیشتری یافته است. همه‌گیری کووید 19 و استرس و اضطراب ناشی از آن با اثرگذاری منفی بر زندگی کاری کارکنان می‌تواند عملکرد شرکت را با اخلال روبه‌رو سازد، به‌طوری‌که فرآیند اشتراک‌گذاری دانش را که نیاز ضروری هر سازمانی جهت بقاء در رقابت تنگاتنگ دنیای امروز است، مانع گردد. از این‌رو، هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر مدیریت منابع انسانی مسئولیت‌پذیر اجتماعی بر اشتراک‌گذاری دانش و عدم ‌ترس از رویدادهای بیرونی با نقش میانجی احترام‌ ادراک‌شده و اعتماد سازمانی و نقش تعدیل‌کننده تضاد نقش و ابهام نقش در زمان شیوع کووید 19 می‌باشد.طراحی/ روش‌شناسی/ رویکرد: پژوهش حاضر از نظر پارادایم؛ فرااثبات‌گرا، از نظر رویکرد؛ کمی، از نظر هدف؛ کاربردی و از حیث روش؛ توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش شامل کارکنان شرکت مگاموتور به تعداد 2350 نفر می‌باشند که حجم نمونه با استفاده از روش تحلیل توان، 226 نفر تعیین و با در نظر گرفتن نرخ بازگشت مورد انتظار 0.7 جهت پرهیز از کاهش تعمیم‌پذیری نمونه، به تعداد 323 نفر افزایش یافت. در نهایت، پس از انجام پیش‌پردازش‌های لازم، داده‌های 319 نفر وارد پروسه تجزیه و تحلیل توصیفی و استنباطی شد. روش نمونه‌گیری نیز، تصادفی ساده می‌باشد. تحلیل استنباطی به‌واسطه مدل‌سازی معادلات ساختاری با رویکرد واریانس‌محور حداقل مربعات جزئی در بستر نرم‌افزار SmartPLS ورژن 3.3.9 به دلیل وجود سازه‌های کمی به‌عنوان تعدیل‌گر صورت پذیرفت.یافته‌­های پژوهش: تمام دوازده فرضیه مطروحه، مورد تائید قرار گرفتند که از میان آن‌ها تاثیر مدیریت منابع انسانی مسئولیت‌پذیر اجتماعی بر اعتماد سازمانی بیشترین ضریب مسیر را (0.747) به خود اختصاص داده است. علاوه بر این، ارتقای احترام ادراک‌شده بیشتر از اعتماد سازمانی می‌تواند به بهبود اشتراک‌گذاری ‌دانش و عدم ترس از رویدادهای بیرونی کمک نماید. به بیان دیگر، اجرای سیاست‌های مدیریت منابع انسانی مسئولیت‌پذیر اجتماعی از طریق ایجاد فضای مبتنی بر احترام و اعتماد به‌عنوان نقش میانجی کامل، اثر خود را به سازه‌های درون‌زای نهایی مدل انتقال می‌دهد. افزایش ابهام نقش می‌تواند تاثیر سیاست‌های مدیریت منابع انسانی مسئولیت‌پذیر اجتماعی بر اعتماد سازمانی را کاهش دهد. به همین ترتیب، تضاد نقش قادر به کاهش اثر مدیریت منابع انسانی مسئولیت‌پذیر اجتماعی بر احترام ادراک ‌شده است. محدودیت­‌ها و پیامدها: محدودیت این پژوهش انجام آن در یک سازمان خاص می‌باشد که قابلیت تعمیم آن را به سایر سازمان‌ها دشوار می‌کند. بنابراین انجام مطالعاتی در این زمینه در سایر سازمان‌ها توصیه می‌شود. از سوی دیگر استفاده از ابزار پرسشنامه برای سنجش نگرش افراد از محدودیت‌های دیگر این پژوهش می‌باشد.پیامدهای عملی: لازمه موفقیت یک سازمان، موفقیت عوامل دانش‌محور در آن سازمان است. در این راستا مدیران باید به موضوع افزایش انگیزه کارکنان و ایجاد علاقه در آن‌ها برای اشتراک‌گذاری دانش توجه نمایند. اشتراک‌گذاری دانش نقش مهمی در نوآوری و بهبود مزیت رقابتی سازمان ایفا می‌کند. در صورتی‌که سازمان‌ها زیرساخت‌های لازم را برای اشتراک‌گذاری دانش فراهم نمایند، تا حد زیادی زمینه را برای اشتراک‌گذاری و به‌کارگیری دانش فراهم می‌کنند. اقدامات مدیریت منابع انسانی مسئولیت‌پذیر اجتماعی از جمله برقراری ارتباط بین جبران خدمات با ارزیابی عملکرد، شفافیت در معیارهای ارزیابی عملکرد، عدم وجود تبعیض‌های جنسیتی و قومیتی در ارزیابی عملکرد و توجه بلندمدت به امر آموزش، منجر به افزایش اعتماد کارکنان و تمایل داوطلبانه کارکنان برای اشتراک‌گذاری دانش می‌گردد. با اجرای سیاست‌های مدیریت منابع انسانی مسئولیت‌پذیر اجتماعی و در نتیجه ایجاد فضای سرشار از احترام و اعتماد می‌توان به کاهش استرس و ترس کارکنان ناشی از رویدادهای بیرونی اقدام و اشتراک‌گذاری دانش را تقویت نمود.ابتکار یا ارزش مقاله: تاکنون پژوهشی به بررسی تاثیر مدیریت منابع انسانی مسئولیت‌پذیر اجتماعی به‌طور هم‌زمان بر دو متغیر عدم‌ ترس از رویدادهای بیرونی و اشتراک‌گذاری دانش، نپرداخته است. همچنین، تاثیر متغیرهای اعتماد سازمانی و احترام ادراک‌شده به‌عنوان میانجی در رابطه علی بین مدیریت منابع انسانی مسئولیت‌پذیر اجتماعی و اشتراک‌گذاری دانش و عدم‌ ترس از رویدادهای بیرونی و نقش تعدیل‌کننده تضاد نقش و ابهام نقش، در این پژوهش برای اولین بار مورد بررسی قرار گرفته است.نوع مقاله: مقاله پژوهشی