مولفه‌های‌شایستگی‌تحصیلی دانش‌آموزان ابتدایی از دیدگاه معلمان، مادران و متخصصان: یک کاوش کیفی مبتنی بر نظریه‌داده‌بنیاد

Abstract

هدف: هدف این پژوهش تبیین ساختار و مولفه‎های شایستگی تحصیلی دانش‎آموزان دوره ابتدایی است. شایستگی تحصیلی ویژگی‌های چند بعدی یادگیرنده از جمله مهارت‌ها، نگرشها و رفتارها است.روش‎پژوهش: روش پژوهش، کیفی‌ با راهبرد نظریه داده‎بنیاد اشتراوس و کوربین است. برای گردآوری‌داده‌ها از مصاحبه‌های نیمه‌ساختارمند با 18 متخصص تعلٌیم‌و‌تربیت، معلمان و مادران در سال 1401 بهره‌گیری شده‌است. نسبت‌ و شاخص‌روایی‌محتوایی از طریق 11 داور تائید شد. برای تحلیل داده-ها از کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده‌شد. یافته‎ها:در این پژوهش 105 کدباز و 44 کدمحوری اکتشاف شد. از جمله عوامل‌علٌی اکتشاف شده می‌توان به متناسب‌سازی و غنی‌سازی محیط دانش‎آموز، تعامل مناسب با دانش‎آموز، رابطه مادران با دانش‎آموز، علایق دانش‎آموزان و روش‎های مبتنی بر بازی؛ از عوامل زمینه‌ای می‌توان به جو اجتماعی، عاطفی-روانی امن در مدرسه، خانه و کلاس، ارتباط مناسب مدرسه-اولیا-دانش‎آموز، تجارب معلم، غیرمتمرکز شدن نظام‌آموزشی، شایسته‌سالاری در آموزش‌و‌پرورش و تحول در سیاست‎های آموزش ابتدایی؛از جمله عوامل مداخله‌ای می‌توان به آشنایی معلم با تفاوتهای فردی و اصول‌روان‌شناسی، کارآمدی معلم، ارزشیابی علمی معلم،تعادل‌روانی‌معلم؛ ازجمله راهبردها می‌توان به جرات‌ورزی، مسولیت‎پذیری، صبوری، خودکارآمدی، نظم و انضباط، عدالت، وفاداری دانش‌آموز؛ از جمله پیامدها می‌توان به افزایش هوش، رشد فکری، ایجاد باور، رشد رفتاری‌-انسانی و پرسشگری دانش‎آموزان و ارتقاء حقوق شهروندی اشاره کرد.نتیجه‎ گیری: مولفه‎های شایستگی تحصیلی اکتشاف شده در این پژوهش را می‎توان در ساخت و استانداردسازی پرسشنامه‎ شایستگی‎ تحصیلی دانش ‎آموزان دوره ابتدائی استفاده کرد. پیشنهاد می‎شود، پژوهش‌گران و متخصصان‌امر، مولفه‌های شناسائی شده در این پژوهش را مورد توجه قرار دهند.