ترتیب واژه در زبان‌های چرداول از منظر رده‌شناسی زبان

Abstract

رده­شناسی زبان مطالعۀ نظام‌مند تنوعات زبانی است و ترتیب واژه یکی از مباحث اصلی مطرح در آن به شمار می‌آید. پرسش اساسی پژوهش حاضر این است که گونه­های زبانی منطقۀ چرداول در استان ایلام به کدام ردۀ زبانی تعلق دارند و کدام ویژگی­های رده­شناختی بر ترتیب واژه­ها و سازه­های نحوی این گونه­ها ناظر است. این پژوهش با مبنا قراردادن چارچوب مطرح‌شده در پژوهش دبیرمقدم، به مطالعۀ مؤلفه‌های ترتیب واژه در زبان­های چرداول در شمال استان ایلام پرداخته است که چند گونه از زبان‌های کردی، لکی و لری را شامل می‌شود. به‌این‌منظور، 24 مؤلفۀ ترتیب واژه در سه زبان مذکور بررسی شد و در هرمورد با ارائۀ مثال از گونه­های زبانی، وضعیت هر مؤلفه مشخص شد. بررسی این 24 مؤلفه نشان داد که سه گونۀ زبانی بررسی‌شده در منطقۀ جغرافیایی چرداول از همگرایی بالایی برخوردارند که این مسئله خود جلوه­ای از 'رده­شناسی منطقه‌ای‘ محسوب می‌شود. مقایسۀ مؤلفه‌های ترتیب واژه در سه گونۀ زبانی بررسی‌شده با زبان‌های اروپا ـ آسیا نشان داد که این سه گونه طبق 17 مؤلفه از 24 مؤلفه در رده زبان‌های فعل‌میانی قوی قرار می‌گیرند. مقایسۀ این گونه‌ها با زبان‌های جهان نیز، زبان‌های کردی، لری و لکی در منطقۀ چرداول را طبق 19 مؤلفه در رده فعل‌میانی قوی قرار می‌دهد.