حجیت سیره متشرعه و تطبیق آن بر فقه

Abstract

از جمله کارکردهای علم اصول فقه، تقریر مبانی استدلالات فقهی است که یکی از آن مبانی، مباحث حجج و امارات بوده و از جمله مواردی که در بحث حجج و امارات مورد بحث قرار می‌گیرد، سیره متشرعه می‌باشد که مورد استناد اکثر قریب به اتفاق فقها در علم فقه قرار گرفته و به عنوان یکی از مبانی استنباط احکام شرعی برشمرده‌شده است. سیره متشرعه طریقی است که متدینین به آن پایبندند به گونه‌ای که عادت عملی ایشان بر انجام و یا ترک کاری است.در تبیین اهمیت و ضرورت بحث از حجیت سیره متشرعه، همین بس که این سیره یک سنت عمل شده از ناحیه متدینین بوده و در حقیقت نوعی اجماع، بلکه بالاتر از اجماع است؛ زیرا اجماع عبارت است از اتفاق‌نظر فقها؛ و ربطی به عمل ندارد؛ درحالی‌که سیره، اجماع عملی است و مستقیماً با عمل سروکار دارد. البته در کلمات فقها از این نوع سیره به اجماع فعلی نیز تعبیر شده است. در جستار سیره متشرعه، مسائلی از جمله حجیت، نحوه دلالت و میزان تطبیقاتی که در فقه دارد، مورد بررسی قرار می‌گیرد. حجیت سیره متشرعه، مشروط به معاصر بودن سیره با زمان معصومm و عدم ردع از جانب معصومm می‌باشد. این سیره دلالت بر مشروعیت اصل فعل یا ترک آن دلالت دارد و دلالتی بر هیچ‌کدام از احکام خمسه ندارد.