گونه‌شناسی سفال آشورنو و بازخوانی آن در غرب و شمال‌غرب ایران

Abstract

امپراتوری آشورنو، یکی از مهم‌ترین قدرت‌های هزارۀ اول پیش‌ازمیلاد در خاورمیانه باستان بود. یکی از شناخته‌شده‌ترین داده‌های ‏باستان‌شناسی امپراتوری آشور نو، سفال‌های این دوره است. براساس مطالعات انجام‌شده، سفال‌های آشورنو در دو فرم اصلی سفال ‏استاندارد و سفال کاخ طبقه‌بندی می‌شود. سفال‌های شاخص آشورنو از نظر فرم و کارکرد دارای خصوصیات مختص به خود است ‏که آن‌را از سفال‌های ادوار قبل و بعداز آن متمایز می‌کند؛ این خصوصیات در هر منطقه از قلمرو گستردۀ امپراتوری دارای ویژگی‌های خاصی است، به‌طوری‌که سفال‌های شاخص امپراتوری در قلمروی مرکزی با سفال‌های محلی درهم‌آمیخته و گونه‌ای ‏منحصر ایجاد می‌کند که با سفال‌های بومی متفاوت بوده و ارتباط گوݣݣنه‌شناسی مشخصی با سفال امپراتوری دارد؛ این آمیختگی ‏سفال شاخص آشورنو با سفال‌های محلی این امکان را برای پژوهشگر ایجاد می‌کند تا بتواند درک درستی از حضور آشوریان در ‏سراسر قلمرو امپراتوری داشته باشند. شناخت شاخص‌های سفال آشورنو در غرب و شماݣݣل‌غرب ایران مسأله اصلی این پژوهش می‌باشد؛ در این راستا، سفال‌های آشورنو در ‏مناطق غربی، مرکزی و شرقی امپراتوری به‌صورت کتابخانه‌ای مورد مطالعه قرار خواهد گرفت و با گونه‌های سفالی محوطه‌های ‏عصر آهن در غرب و شمال‌غرب ایران مورد مقایسه قرار می‌گیرند تا به این پرسش‌ها پاسخ‌دهند که، سفال آشور نو در غرب و ‏شمال‌غرب ایران دارای چه شاخص‌هایی است؟ سفال‌ آشورنو در غرب و شمال‌غرب ایران در چه گونه‌هایی به‌دست آمده است؟ نتایج ‏نشان می‌دهد که، سفال استاندارد آشورنو در مناطق غربی، مرکزی و شرقی شناسایی شده و سفال کاخ در مناطق شرقی به‌دست ‏نیامده است؛ گونه‌شناسی و مقایسۀ سفال‌های استاندارد آشورنو نشان می‌دهد که، این گونۀ سفالی در غرب و شمال‌غرب ایران وجود ‏دارد؛ از آنجا که شناخت سفال‌های آشور نو برای پژوهشگران عصر آهن در غرب و شمال‌غرب ایران دارای اهمیت بنیادین است. در ‏این پژوهش الگوی گونه‌شناسی منظم و جامع از سفال‌های رایج و شاخص آشورنو تدوین گردیده است.‏