بررسی پیکره - بنیان حروف اضافۀ مکانی در کتاب‌های درسی دوره ابتدایی: رویکرد شناختی

Abstract

هدف مقاله حاضر بررسی حروف اضافۀ مکانی «در»، «به»، «روی» و «زیر» در چارچوب زبان‌شناسی شناختی است. ماهیت این پژوهش تحلیلی و آماری است و نوع روش پیکره - بنیان است. در تحلیل این پژوهش تلاش می‌شود از یک پیکرۀ زبانی حاصل از متون درسی فارسی، علوم، مطالعات اجتماعی و هدیه‌های آسمانی پایه‌های اول تا ششم استفاده شود و جملات شاهد حاوی حروف اضافۀ منتخب از این پیکره استخراج شده و از نظر معنایی برچسب‌گذاری گردد. در تحلیل داده ­ها از رویکرد پیش­نمونه راش (1975) و چندمعنایی سامان­مند تایلر و ایوانز (2003) در چارچوب معنی­ شناسی شناختی استفاده شده ‌است. نتیجه حاصل از تحلیل انجام ‌شده این است که معنی سرنمون حروف اضافۀ مکانی در کتاب‌های درسی (عام- دامنه (open domain)) الزاماً با معنی غالب حرف اضافه در دروس مختلف (خاص- دامنه (domain specific)) یکسان نیست و ممکن است معنی پربسامد یک معنا در یک درس با معنای سرنمون یکسان نباشد. این یافته می‌تواند در فرایند آموزش محتوای درسی و توانایی‌های شناختی دانش‌آموزان و همچنین آموزش فارسی به غیرفارسی‌ زبانان مورد توجه قرار گیرد.